Rob Bertholee, de baas van de AIVD, opende in NRC Handelsblad de aanval op Edward Snowden. Die waarschuwde eerder dat de AIVD zich opstelt als een schoothondje van de Amerikanen en onbeperkt meewerkt met de NSA. ‘Absolute bullshit’, zegt Bertholee. Maar zijn argumenten zijn niet sterk. De Amerikanen zien Snowden als een ‘vijand van de staat’. Bertholee vraagt zich af waarom we zo iemand zouden moeten geloven. Nou, juist omdat de Amerikanen hem gevaarlijk vinden. Snowden heeft bij de NSA gewerkt, hij heeft gezien wat de NSA allemaal uitspookt en hij weet hoe binnen de NSA over de AIVD wordt gedacht. Een goede bron, zou ik zeggen. Duitsland neemt de kritiek op de omgang van Europese landen met de Amerikanen wel serieus en besloot de samenwerking tussen de Duitse BND en de NSA te beperken.
Waarom geven we Edward Snowden geen politiek asiel, zodat deze klokkenluider hier in alle vrijheid zijn verhaal kan doen? Dan komen we er misschien eindelijk achter wat de NSA allemaal wel of niet heeft uitgespookt. Van deze unieke bron wil de baas van de AIVD echter geen gebruik maken. Integendeel, Bertholee probeert de klokkenluider juist verdacht te maken: Snowden zit vast in Moskou, wat weet die nou van de AIVD? Dat is niet zo aardig. Snowden zit niet uit eigen wil vast in Moskou, maar omdat de Amerikanen verder reizen voor hem onmogelijk maken. En het is ook niet zo slim. De aanval op Snowden bevestigt vooral het beeld van de AIVD als een schoothondje van de NSA.
Het leven van de baas van de AIVD is niet altijd gemakkelijk. De geheime dienst doet veel goeds om de bevolking te beschermen, maar kan daar meestal weinig over zeggen. En op het moment dat er kritiek komt op het optreden van de AIVD, kan de dienst daar meestal niet in het openbaar op reageren. Daarom vind ik het goed dat Rob Bertholee vaker de openbaarheid zoekt en interviews laat afnemen. Maar dan moet de baas van de AIVD wel een boodschap hebben. In dit interview beklaagt hij zich vooral. Over het optreden van journalisten en de kritiek van advocaten. Op de onthullingen van Snowden en de kritiek op het optreden van de NSA weigert hij in te gaan. Dat is een gemiste kans.
Het interview met Rob Bertholee verscheen kort nadat duidelijk werd dat de Duitse geheime dienst BND de NSA heeft geholpen bij het bespioneren in bevriende landen. In Amerika wordt Nederland gezien als een van de ‘Nine Eyes’, de landen waarmee de NSA het meest nauw samenwerkt. Duitsland behoort opmerkelijk genoeg niet tot deze groep van vertrouwelingen. Waarom zouden de Duitsers de NSA wel hebben gefaciliteerd en wij niet? En hebben we dat eigenlijk zelf wel in de gaten?
Ik heb vaak genoeg vragen gesteld over de activiteiten van de NSA, maar nooit echt antwoorden gekregen. Laten we om te beginnen het Duitse voorbeeld volgen en minder naïef zijn in de samenwerking met de NSA. Zodat we onszelf beter kunnen verdedigen tegen onze Amerikaanse vrienden. En tot die tijd: handen af van Edward Snowden.
