De Amerikaanse president Obama overweegt wapens te gaan leveren aan de Oekraïne. Het gaat niet meer om gasmaskers en radartechnologie, maar om dodelijke wapens. Dit in verband met de laatste ontwikkelingen in dat land. Het is weliswaar nog niet officieel besloten, maar het werpt een vreemd licht op de man die in het bezit is van de Nobelprijs voor de Vrede. Hij kreeg die voor zijn ‘buitengewone’ pogingen om de internationale diplomatie en de samenwerking tussen mensen te versterken. Die diplomatie is gebaseerd op het principe dat wie de wereld leidt, dat moet doen op basis van de normen en waarden die door het merendeel van de wereldbevolking gedeeld worden. Zo verwoordde de commissie die hem de prijs toekende de onderbouwing in 2009.
Tijdens de laatste State of the Union benadrukte Obama nog eens dat diplomatie in zijn politiek handelen heel erg belangrijk is. Staat dit niet haaks op het besluit om dodelijke wapens te gaan leveren aan de Oekraïne. Wat zal de impact zijn? De Verenigde Staten worden zo direct betrokken bij de oorlog tussen de regering in Kiev en de pro-Russische separatisten. Het wordt een regelrechte harde confrontatie tussen deze partijen met dramatische gevolgen. Voor de Russische president Poetin, wiens rol in deze kwestie behoorlijk dubieus wordt beoordeeld, zal dit ongetwijfeld aanleiding zijn om de separatisten officieel te gaan bewapenen. ‘Wat jij kan, dat kan ik ook,’ zal Poetin denken. Het is een lang gekoesterde wens van de Russen om Oost-Oekraïne los te weken. Dan is de Russische beer los en is de kans op een enorme escalatie dichterbij dan ooit. Europa zit daar niet op te wachten.
Obama heeft bondskanselier Merkel er niet van kunnen overtuigen ook wapens te gaan leveren. Zij voelt daar niets voor en pleit juist voor onderhandelingen en een diplomatieke oplossing voor het conflict. “Ik ben er van overtuigd dat dit conflict niet op militaire wijze kan worden opgelost”, zei ze na overleg met de Hongaarse premier Orban. Met het leveren van wapens aan het Oekraïense leger denkt de Amerikaanse regering het militaire evenwicht in het oosten van dat land te herstellen. Officieel is de beslissing nog niet genomen, maar het ziet er naar uit dat de Verenigde Staten een grote hoeveelheid defensiematerieel aan Oekraïne gaan leveren. Tot nu toe had president Obama zich terughoudend opgesteld over het eventueel leveren van wapens aan Kiev, maar vanuit de senaat wordt enorme druk op hem uitgeoefend. Het overleg met Merkel, die blijft pleiten voor verdere economische sancties om de Russen te dwingen het conflict te beëindigen, heeft niet geleid tot overeenstemming op dit punt.
Waar staat de Amerikaanse president eigenlijk voor: vredesduif of oorlogshavik? Obama met de Nobelprijs voor de vrede op zijn conduitestaat en het pleiten voor diplomatie. Laten we nog eens kijken naar de Cubacrisis. De dreiging van een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie in oktober 1962. Door de Koude Oorlog had de Sovjet-Unie besloten om in Cuba kernraketten op te stellen. Deze plaatsing was het gevolg van het plaatsen van raketten in Italië en Turkije door de Amerikanen die op de Sovjet-Unie waren gericht. Er ontstond een uitermate dreigende situatie die bijna tot een kernoorlog kwam. De schepen met Russische kernkoppen aan boord werden uiteindelijk teruggeroepen na een uitvoerige briefwisseling tussen president John F. Kennedy en de Russische leider Chroesjtsjov. Ook de op de Sovjet-Unie gerichte raketten werden teruggetrokken. Achteraf werd vastgesteld dat de dreiging van een atoomoorlog zeer realistisch is geweest. Obama heeft nu na vijftig jaar weer diplomatieke banden aangehaald met Cuba, de communistische buurman. De situatie van nu met Rusland en Oekraïne is anders dan toen in 1962, maar een dreiging van een oorlog is niet uit te sluiten. Vladimir Poetin, de Russische president wil geen buurman die lid gaat worden van de NAVO. Het is opnieuw aan de topleiders om verstandige beslissingen te nemen in plaats van de tegenstellingen als supermachten om te zetten in een nietsontziende krachtmeting. De militaire toppen van beide landen willen waarschijnlijk wel, maar moeten in toom worden gehouden.
Het leveren van Amerikaanse wapens aan andere landen levert niet altijd succes op, moet Obama zich realiseren. De leveranties aan Irak leidden ertoe dat ISIS op grote schaal de hand kon leggen op die wapens en Amerika ziet zichzelf de eigen vijand bewapenen. De beslissing om dodelijke wapens te leveren is er een met dodelijke consequenties.
