De Nederlandse krijgsmacht beschikt sinds afgelopen week over een F-35 gevechtsvliegtuig. Het is de eerste van in totaal 37 Joint Strike Fighters. Zij moeten de oude F-16’s gaan vervangen. Maar D66-leider Rob Jetten denkt daar anders over.
In tijden van crisis kunnen de Nederlandse F-16’s kernbommen vervoeren. Het is de enige kernwapentaak van Nederland binnen de NAVO. Jetten wil daar vanaf. Hij laat dat liever over aan andere NAVO-landen.
De man die zijn mond vol heeft over internationale verantwoordelijkheid aangaande het klimaat, geeft geen thuis als het gaat om de verantwoordelijkheid binnen het eigen bondgenootschap.
Toen na de Koude Oorlog veel archieven in Oost-Europa open gingen bleek hoe dicht de wereld bij een allesvernietigende kernoorlog is geweest. De grote militaire oefening van het Warschaupact in oktober 1961 was zo’n moment. Het Westen beschouwde de oefening als show en een poging tot intimidatie. In werkelijkheid oefende het Warschaupact serieus op een invasie van West-Europa.
Dergelijke aanvalsplannen met kernwapens had de Sovjet-Unie ook in 1964 en eind jaren zeventig. In dat laatste plan zouden de troepen van het Warschaupact oprukken tot de Noordzeekust van Nederland en België.
Het is voorstelbaar dat in de nog gesloten archieven nog meer momenten te vinden zijn waarop een kernoorlog dichterbij was dan burgers, politici en inlichtingendiensten in de gaten hadden. En laten we de Cuba-crisis en het valse nucleaire alarm in 1983 niet vergeten.
Het Westen en de communisten bevochten elkaar 40 jaar lang met conventionele wapens overal ter wereld. Maar dat het niet tot een kernoorlog gekomen is – en het vrede in Europa bleef – is te danken aan het vooruitzicht van een gegarandeerde wederzijdse vernietiging.
Een vooruitzicht dat uiteindelijk óók heeft afgedwongen om met de vijand in gesprek te blijven. Op zoek naar wederzijds vertrouwen en ontspanning.
Dat is gebeurd en resulteerde in 1987 in het INF-verdrag. Amerikanen en Russen gingen over tot de vernietiging van de middellange-afstandsraketten en de inspectie van elkaars installaties.
Op beide onderdelen gaat het al een aantal jaren mis. In 2014 beklaagde toenmalig president Barack Obama zich al dat Rusland zich niet hield aan het verdrag. Europese leiders weerhielden Obama er toen van het verdrag op te zeggen, uit angst voor een nieuwe wapenwedloop.
Vladimir Poetin nam de ruimte die hem geboden werd. Maar Donald Trump is uit ander hout gesneden dan Obama. Trump zorgt er niet alleen voor dat de Europese NAVO-landen de afgesproken bedragen betalen voor hun eigen veiligheid, hij is ook van plan de Russen aan hun afspraken te houden die zijn overeengekomen in het INF-verdrag.
Op de radio greep Jetten terug op zijn middelbare schooltijd in Uden. Toen al demonstreerde hij met zijn docenten tegen kernwapens, omdat die ‘niet bijdroegen aan een betere wereld’. De optie van eenzijdige ontwapening is Jetten sindsdien nooit helemaal uit het oog verloren.
Nederland ontdoen van zijn kernwapentaak dient inmiddels een hoger doel. De Europese Unie verdient namelijk een Europees leger, vindt Jetten. En in plaats van kernwapens wil Jetten nu een debat over betere samenwerking voor een Europese defensie. De aap is uit de mouw.
Praten over een Europese defensie. Daar hoef je, na de brexit-onderhandelingen, bij de Britten uiteraard niet meer mee aan te komen. Nederland telt straks 37 nieuwe JSF’s, maar niet één gaat er in tijden van nood kernwapens vervoeren. En vergeet niet een strenge penningmeester te benoemen!
Militair evenwicht en de afschrikking van wederzijdse vernietiging is een bewezen recept voor vrede en veiligheid. Maar volgens militair historicus Jan Hoffenaar is er nóg een belangrijke les te trekken uit de Koude Oorlog: verplaats je op tijd in je tegenstander en weet uit welk denkraam hij opereert.
Ik geloof niet dat er al één Europese politicus is, die zich echt heeft proberen te verplaatsen in de Russische president Poetin. Hij wordt – ook door Jetten – gezien als het grote kwaad, maar belangstelling voor het denkraam van waaruit Poetin opereert is er niet.
Straks heeft Rob Jetten ons onder de Amerikaanse atoomparaplu vandaan geloodst en voert hij het hoogste woord over Europese militaire samenwerking en een betere wereld. Zonder kernwapens en kwetsbaar. Als Bambi op het slagveld.
