De bovenstaande cartoon verspreidde ik deze week op Facebook. Wat mij betreft was het een simpel doch terecht politiek standpunt, namelijk dat Israël de afgelopen dagen op een paar gewonden reageerde door 25 Palestijnen, vaak onschuldige burgers, door middel van een aanhoudend bombardement op Gaza te doden. De proportionaliteit is zoek, dat idee. Natuurlijk kan er gediscussieerd worden over of de boodschap correct is – zijn onschuldige slachtoffers immers geen collateral damage in een gewapend conflict en is dat niet legitiem in de strijd tegen terrorisme? – maar het verwijt dat ik kreeg was dat deze spotprent, en daarmee ik omdat ik hem verspreidde, antisemitisch zou zijn. Belachelijk dat kritiek op Israël nog altijd weggezet wordt als antisemitisme.
Het is niet voor het eerst dat ik voor antisemiet word uitgemaakt. In het verleden schreef ik vaker over het Israëlisch-Palestijnse conflict en, hoewel de reacties hier op DeJaap meestal meevallen, kreeg ik ook toen dat verwijt te horen. Het meest veelzeggend is misschien wel de reactie die ik op deze spotprent kreeg van een Israëlische kennis van me: “Are you one of those who believe the source of all evil is the Jewish state of Israel?“ Natuurlijk niet! Alsof de wereld zwart-wit is, alsof elk commentaar dat ik op Israëlisch beleid kan hebben zou impliceren dat ik Israël haat en als de bron van al het kwaad zie.
Jon Stewart, de presentator van The Daily Show, legde recent ook de vinger op de zere plek:
Basically the parameters in the United States for debate about Israel range all the way from: ‘I unequivocally support them and might bomb Iran’ to ‘I unequivocally support them and will definitely bomb Iran’. Although, to be fair, there are some prominent politicians willing to criticize the Israeli government […]I’d love to play sound bites of those quotes for you, but they’re in Hebrew because they were said by members of the Israeli Knesset. Because in Israel, apparently you are allowed to criticize Israel and still hold public office.
Kritiek op Israël
Kritiek op Israël is zeker in de westerse wereld voor velen onacceptabel. Een historisch schuldgevoel maakt het nog altijd onmogelijk om open en eerlijk over Israël te praten. Voor mij speelt de holocaust, hoe verschrikkelijk ook, echter geen rol in mijn beoordeling van het huidige beleid van de staat, Israël, een bondgenoot van het westen die onze steun krijgt omdat ze een baken van democratische verlichting zou zijn in het Midden-Oosten maar die ondertussen niet aan de standaarden van een democratische rechtstaat wordt gehouden. Zoals de Amerikaans-Joodse politicoloog en historicus Norman Finkelstein in zijn boek The Holocaust Industry beschrijft, is Israël er goed in geslaagd om ons historische schuldgevoel in te zetten om steun te krijgen voor haar huidige beleid.
Is mijn kritiek op de keuze van Israël om te bombarderen in de Gazastrook antisemitisch? Natuurlijk niet. Gaat het dan om de manier waarop die kritiek in deze spotprent wordt uitgebeeld? Volgens sommige reacties op facebook wel; de stereotypische weergave van de Israëliër die de tekenaar gebruikt, werd en wordt immers ook door (neo)nazi’s gehanteerd en ervaren veel Joden als kwetsend. De discussie over de vraag of spotprenten mogen of zelfs moeten kwetsen, is in Nederland met dank aan de arrestatie van Gregorius Nekschot al eerder gevoerd. Het feit dat een spotprent kwetst is wat mij betreft in ieder geval geen reden om hem niet te verspreiden; vaak moet je tegen schenen schoppen om een punt te maken. Als niemand aanstoot neemt aan een spotprent is je punt vast niet aangekomen.
Antisemitisme
Belangrijker is echter dat kwetsen niet gelijk staat aan antisemitisme, dat het feit dat er Joden zijn die zich door het gebruik van een bepaald stereotype gekwetst voelen, niet betekent dat er sprake is van de discriminatie van Joden op basis van etniciteit of religie. Spotprenten maken gebruik van stereotypen en racisten doen dat ook. Dat betekent echter niet dat spotprenten die dezelfde stereotypen gebruiken als racisten, zelf ook racistisch zijn. Het feit dat er extreemrechtse gekkken zijn die de tekeningen van Gregorius Nekschot gebruiken om hun punt te maken, betekent niet dat Gregorius Nekschot of mensen die zijn tekening verspreiden ook extreemrechts zijn. Alle koeien zijn dieren maar niet alle dieren zijn koeien. Alle antisemieten gebruiken bepaalde stereotypen maar dat maakt niet iedereen die dergelijke stereotypen gebruikt een antisemiet.
Kritiek op Israël is niet het goedpraten van terrorisme. Ik kan gelijktijdig de Israëlische reactie op de raketten die Palestijnse terroristen afvuren veroordelen, als de terroristen zelf. Als de ene handeling echter maar een paar gewonden tot gevolg heeft en wordt uitgevoerd door een losse groep gekken, terwijl de andere handeling 25 doden tot gevolg heeft en wordt uitgevoerd door een democratische bondgenoot van Nederland, zal ik me meer uitspreken over die tweede handeling. Dat is niet omdat ik Israël of de Joden haat, far from it, maar omdat ik vind dat dit Israëlische beleid veroordeeld moet worden. Een spotprent is een effectieve manier om zo’n veroordeling uit te spreken, ook als sommige mensen dat als kwetsend ervaren. Iedereen heeft het recht om gekwetst te zijn en om het met me oneens te zijn. Noem me echter geen antisemiet om de aandacht af te leiden van de inhoudelijke discussie!
Adriaan Andringa heeft geen Palestijnse voorouders maar wel Joodse. Niet dat het iets uit zou moeten maken.
