Een paar iOS-updates geleden introduceerde Apple Apple News op de iPhone. Een widget met daarin nieuwsheadlines van diverse Nederlandstalige media, het overzicht wordt om de zoveel tijd ververst. Behalve de bekende Nederlandse couranten en de NOS staat ook een online medium als Nu.nl er in. TPO stond er ook in maar is daar enige tijd geleden, zonder opgaaf van reden, weer uitgegooid, net als andere online media als De Dagelijkse Standaard, het Vlaamse Het Laatste Nieuws, De Correspondent en zo nog wat alternatieve media die eerder regelmatig in het Apple News-overzicht waren te zien.
Voor TPO een fikse aderlating, want elke keer als een TPO-artikel in die widget kwam leverde ons dat een een hoop extra bezoekers op. En na enkele maanden regelmatig in die widget te hebben gestaan, en gewend te zijn geraakt aan de extra bezoekers, was het droogleggen van die extra verkeersstroom wel even een klap.
Zoals gezegd: het is volstrekt onbekend waarom de sites die eerst in de widget stonden er ineens zijn uitgegooid, maar naar de reden kunnen we best raden want het is Apple en die staat bekend om strenge regels als het gaat om ‘geweld, seks, extremisme, haat’ en dergelijken. Het ligt voor de hand dat de headlines van TPO voor Apple veel te ongenuanceerd waren en de artikelen veel te kwetsend.
Dat vond een ‘techredacteur’ (lol) van NRC Handelsblad, ene Marc Hijink, kennelijk ook en die mocht daarom in een uitgebreid jammerstukje Apple impliciet oproepen om toch vooral die nare sites met al die ‘clickbaitkoppen’ uit de nieuwswidget te gooien. Want zoiets moest Apple natuurlijk niet willen, aldus de zoveelste drammende NRC-moralist, stel je voor dat nieuwe media meer worden gelezen door een jonge online generatie dan de eeuwige laffe dertien in een dozijn-oude media! Straks gaan ze nog voor zichzelf denken en komen ze uit hun informatiebubbel.
Bovendien geldt voor oude media steevast: als nieuwe initiatieven succesvol dreigen te raken moeten ze kapot. Een beproefde Hollandsche methode van kruideniers, middelmatigen en andere moralisten. De oud mediale moralist bepaalt wat kapot moet, en voegt dan de daad bij het woord. ‘Kwaliteitsjournalistiek’ heet dat.
Niet lang na het haatstukje in NRC (een variatie op het thema: ‘Snel adverteerdersbellen want ze schrijven iets waarmee ik het niet eens ben’) voegde Apple de daad bij het woord en verdwenen vrijwel alle online media uit de nieuwswidget, op NU.nl na. Wie vandaag een blik werpt op de Apple-nieuwswidget ziet het Nederlandse medialandschap zoals het er al duizend jaar uitziet: saai, laf, eenzijdig, subjectief, moralistisch en vooral links-ideologisch. De headlines komen vrijwel uitsluitend van de courantensites (ook van couranten met nauwelijks oplage, dus couranten waarvan je kunt bewijzen dat niemand er op zit te wachten) en van de NOS-site.
Apple heeft kortom het liefste dat er wat Nederlandse media betreft nooit iets verandert. Apple zelf draagt als innovator zo’n beetje de online eenentwintigste eeuw, maar als het op media en journalistiek aankomt doet Apple liever alsof het internet niet bestaat. Wie zijn nieuws alleen maar uit de Apple-widget zou halen zou tot de conclusie komen dat de oplages van couranten nog altijd groeien, dat burgers nog altijd afhankelijk zijn van het hatelijke geluid zoals dat van Marc Hijink en dat online media het oud mediale informatiemonopolie nog nooit hebben doorbroken.
Ironisch wel: uitgerekend een jong en hip merk, gericht op een vooral online en mobiele generatie, biedt qua nieuwsvoorziening bronnen aan die alleen nog door bejaarden en andere offline nieuwsconsumenten worden geraadpleegd. Jong, snel en hip maar het moet wel fatsoenlijk blijven want we moeten wel aan de toon denken. Ja, echt iets voor iPhone-gebruikers die geen papier meer lezen en geen TV meer kijken, maar Dumpert en Geenstijl, wat u zegt.
Maar er is dus helemaal niemand die weet wat de regels zijn voor Apple-nieuws. Want niemand mag weten op welke algoritmes het nieuws wordt geselecteerd of aan welke voorwaarden media moeten voldoen om te mogen deelnemen. Apple weigert elk commentaar, negeert vragen van de pers, en beslist op eigen houtje wie er mag meeliften op hun iPhone-succes.
Prima natuurlijk, het is een commercieel bedrijf, maar als het gaat om nieuws- en informatievoorziening is het wel heel erg bedenkelijk dat Apple een monopoliepositie zo mag en kan misbruiken door te bepalen welk nieuws voor haar gebruikers goed is en welk nieuws slecht. Nog vreemder is dat Apple door dit soort gedrag mede kan bepalen welke initiatieven succesvol zijn en welke niet. Met die nieuwswidget zorgt Apple er voor dat specifieke online (commerciële) media veel extra verkeer krijgen, en dus veel extra advertentie-inkomsten, terwijl commerciële media als TPO geen gebruik mogen maken van die enorme boost. Het is haast alsof Apple er een specifieke maatschappelijke agenda op nahoudt.
Zonder enige opgaaf van reden, zonder enige transparantie over het beleid of de regels van het spel, is dat behalve extreem zuur voor kleine spelers als TPO (een mug vergeleken bij NRC, de olifant die bij het horen zoemen van de mug al begint te janken) ook extreem oneerlijk en extreem onrechtvaardig.
Want vraag uzelf af: hoezo hebben commerciële media as NRC, Volkskrant, Trouw, NU.nl of Telegraaf meer recht op bezoek of het zoveel mogelijk kunnen verspreiden van hun informatie dan TPO, HLN.be of De Dagelijkse Standaard? Sinds wanneer mag één techreus als Apple dit bepalen? Waarom laat Apple niet gewoon alle media toe zodat bijvoorbeeld het aantal retweets, facebooklikes of interacties, dus de populariteit van artikelen, via een algoritme er voor kunnen zorgen welke media worden vertoond? Wel zo eerlijk, voor alle media evenveel mogelijkheden, op democratische wijze bepaald.
Ik durf het bijna niet te denken, maar ik vraag het me toch even af: waar blijft een reactie van de overheid? Waar blijft het commentaar van de mededingingsautoriteit? En wanneer raakt een techreus als Apple eigenlijk de randen van de Grondwet, waarin de toegang tot vrije pers voor iedereen juist is gewaarborgd? Zijn er niet op z’n minst marktregels voor een speler die zoveel invloed heeft op de journalistiek en media? Wat als straks Apple nog meer macht heeft en media nog afhankelijker zijn van Apple? Kan Apple dan blijven bepalen welk nieuws we kunnen lezen en welk nieuws niet?
Wie het weet mag het zeggen. Vooralsnog lijkt er niemand te zijn die ook maar iets weet. En helaas ook niemand die ook maar iets tegen Apple terug kan zeggen.
