Op de opiniepagina van de Volkskrant verscheen afgelopen week een stuk van DWARS, de jongerenorganisatie van GroenLinks. In dit stuk pleit DWARS tegen referenda. Zij noemen referenda ‘een bom onder de parlementaire democratie.’ Dat een zogenaamd linkse jongerenorganisatie pleit voor minder zeggenschap, is beschamend. Wat DWARS eigenlijk zegt, is dit: politici zijn nu eenmaal gekozen, dus hoeven ze zich niets aan te trekken van wat mensen in Nederland verder van iets vinden. Dat is gewoonweg schofterig. Natuurlijk is het onmogelijk om over alles referenda uit te gaan roepen. Maar bij belangrijke thema’s die vanuit mensen zelf komen, moeten we betrokkenheid juist toejuichen en aanmoedigen. Wat wel waar is: Nederland kan nog democratischer. Laten we daarom echte zeggenschap regelen.
Vorige week verscheen er een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Onderzoekers concluderen dat mensen veel vertrouwen hebben in democratie, maar niet in politiek. En dat is niet zo gek: mensen hebben het idee dat ze niets te vertellen hebben en dat het toch niet uitmaakt wat ze stemmen, want politici doen toch wat ze zelf willen. Daar zit het probleem. Democratie is meer dan eens in de zoveel tijd stemmen. Democratie is meedoen en meebeslissen. En daar is nu te weinig ruimte voor. Hoe organiseren we dat dan?
Geef mensen echt iets te zeggen over hun directe omgeving. Zeggenschap over de buurt waarin ze wonen. Zeggenschap over hun werk en het bedrijf waar ze werken. Geef studenten en docenten een stem op de school of opleiding waar ze zitten. Dat zorgt voor meer betrokkenheid en meer vertrouwen. Zullen er bakken met geld verspild worden aan het salaris van een manager van een zorginstelling wanneer alle medewerkers daar iets over te zeggen krijgen? Nee. Wordt er veel tijd verspild aan bureaucratie wanneer politieagenten een stem krijgen in de werkwijze van de politie? Nee. Zouden studenten en docenten instemmen met het sluiten van kleine opleidingen en het verkopen van vastgoed? Nee.
Sommigen zullen nu zeggen: er is al genoeg zeggenschap. Maar dat is niet waar. Bij veel bedrijven, instellingen en scholen is er medezeggenschap. Werknemers, docenten en studenten mogen een advies geven over bepaalde zaken. Maar wanneer het advies de directie of college van bestuur niet aanstaat, wordt dit het raam uitgekieperd. Dat is geen echte zeggenschap. Hetzelfde probleem geldt voor referenda. Deze zijn nu slechts raadgevend. De mogelijkheid om deze referenda te organiseren, is een goede eerste stap, maar het is niet voldoende. Maak referenda bindend: pas dan kunnen mensen echt meebeslissen. En zullen zij zich meer betrokken voelen en zich verdiepen. Maar bovenal: laten we zorgen dat iedereen mee kan beslissen over zijn of haar buurt, werk of opleiding.
