Nederland lijkt zich in haar ijver mee te doen aan de Amerikaanse bombardementen op de ‘Islamitische Staat’ (ISIS/IS) te laten leiden door emotie, misvattingen en in een goed blaadje komen bij de VS. Een impulsbeslissing, zonder dat de strategie goed is doordacht. En ook zonder te hebben stil gestaan bij alternatieve methoden. Iets als o.a. het winnen van de harten en geesten van de soennieten, die nu uit wrok in de ban zijn van de IS. Of de IS af te snijden van hun inkomstenbron en hen zo economisch te treffen. Door nu onmenselijke methoden met dezelfde onmenselijkheid (bommen raken ook onschuldige burgers) te beantwoorden, versterkt/globaliseert men immers de spiraal van geweld. En krijgt dit de vorm van een kruistocht tegen de islam.
Het probleem is vooral het beeld dat we via de media en projecties van politici krijgen van IS. Zelfs het woord ‘psychopaten’ werd in de mond genomen door Christ Klep in Nieuwsuur. Maar toch droegen hun eigen wrede daden, waaronder de provocerende onthoofding van onschuldigen hiertoe bij. We rillen van zulke wandaden, maar vergeten in die emotie dat dit geen reden is voor een aanvallende oorlog van het Westen. Dan kunnen we immers wel aan de gang blijven. Saoedië-Arabië heeft bij diefstal het gebruik een hand af te hakken. Deze bondgenoot van de VS en nu – na eerst de soennitische IS erg gesteund te hebben -, deel van de coalitie tegen IS, executeert meer mensen door onthoofding dan IS. We vergeten mogelijk ook, dat het Westen niet de ‘politieman van de wereld’ is.
Dat ongewapende religieuze minderheden in de bergen het slachtoffer dreigden te worden, heeft uit woede en compassie het gewelds-denken bij ons natuurlijk doen toenemen. Dat daar toen door Obama kort humanitair is ingegrepen, was goed. Die minderheden zijn nu veilig. Het gaat thans om een echte oorlog vanuit het Westen, van partijkiezen in een burgeroorlog, gericht op ‘vernietiging’ van de soennitische IS. Een IS, die in de rechtvaardigingretoriek nu in de hoek van ‘terrorisme’ wordt geduwd. Ik wil IS niet verdedigen. Ik geloof meer in de kracht van geweldloosheid a la Gandhi en vind vele methoden van IS weerzinwekkend. Dit mogelijk mede omdat daar elementen van een in sommige regio’s nog voorkomende vroegere Arabische cultuur zitten, waar westerlingen aan ontgroeid zijn. Cultuur kun je er niet met bommen uit ‘slaan’. Weerzinwekkende methoden zijn hoe dan ook geen reden voor het aangaan van een oorlog. Zitten hun methoden dichtbij de grens van ‘terrorisme’? Soms lijkt dat, maar IS is in essentie een groep van soenitische strijders gericht op het vormen van een islamitische staat, hoe vreemd ook in onze ogen. Niet te verwarren dus met de kleine terreurgroep Khorasan.
De IS is een soort radicale bevrijdingsbeweging in het kader van de Arabische Lente, dus onderdeel van de zeer verlate Democratische Revolutie, die bij ons in 1789 begon. Ja, deze jonge en onvolwassen overkomende jihadisten lijken wel wat op de jonge revolutionairen in het Parijs van toen, waarbij het (interne) geweld, hun idealisme ten spijt, ook al gauw een probleem werd. Groepen als IS energie geven, zoals Westen nu doet, werkt dan ook meestal niet. Fanatieke groepen gaan immers, als je ze geen aandacht geeft, vaak door interne ruzies ten onder. Ervaring leert bovendien dat buitenlandse militaire interventie de zaak verergert, het geweld juist aanwakkert. Het doet burgeroorlogen langer duren of leidt tot grote chaos, zoal o.m. in Irak (2003) en Libië (2011).Geweld heeft nu eenmaal een eigen dynamiek, ook door de dimensie van haat en wrok.
Extremisme van IS indammen, is natuurlijk wel van belang. Maar dat moet van binnenuit gebeuren en vanuit de eigen regio. Een voorbeeld is, hoe leiders van soennitsche stammen in 2007 in het geweer kwamen tegen de Al Qaida in Irak en deze zo blokkeerde in een groot deel van Irak, iets wat de Amerikaanse militairen niet lukte. Wat we in het Westen ook vergeten, is dat na het stoppen met ons kolonialisme, (seculiere) autocratische heersers ruim 50 jaar de dienst uitmaakten in de Arabische landen en Turkije. Deze werden paradoxaal genoeg geopolitiek gesteund door het Westen. Recent kwam hier verzet tegen via de Arabische Lente. Behalve in Tunesië, is deze helaas zoals dat ook eerst in Europa ging na 1789, weer aan het terug vallen en soms onderdrukt. De onvolwassen IS-idealisten zijn, hun extreme methoden ten spijt, onderdeel van deze Lente. Dat de Amerikanen e.a. hen, in plaats van de autocratische regimes te doen democratiseren, IS nu te lijf gaat, betekent, dat zij impliciet de oude geopolitieke machts- en beheerslijn voortzet. En nog wel samen met Saoedi-Arabië – en indirect Iran en Assad in de kaart spelend -, nu bij IS en anderen fanatisme en haat gaan voeden Erg vreemd en jammer dat Nederland nu ongevraagd deze repressieve en risicovolle weg gaat steunen.
Dr. Hans Feddema is antropoloog, polemoloog en publicist; dit is mede ondertekend door Dr. Peter Custers, politiek econoom en islamonderzoeker uit Leiden.
