Gooi alle boeken van alle gezondheidsgoeroe’s maar in de prullenbak. We worden niet gezonder. We worden in de toekomst alleen maar zieker, hoe goed we ook ons best doen met voedselzandlopers en paleodiëten, staand werken en wandelend vergaderen. Het is vechten tegen de bierkaai.
Ik heb het niet van mezelf, maar van een ontzettend kundige, aimabele en idealistische kinderarts die ik laatst zeer aanstekelijk hoorde vertellen over ontwikkelingen in zijn vak. Hugo Heymans, oud-directeur van het Emma Kinderziekenhuis in Rotterdam, wond er geen doekjes om. Zijn boodschap: ‘De geneeskunde maakt ons zieker’. Heymans vertelde hoe 150 jaar geleden 1 op de 3 Amsterdamse zuigelingen de dood vond (op 2:14), terwijl dat tegenwoordig uitzonderlijk is.
Het is in lijn met het verhaal dat hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp niet moe wordt te vertellen: dat de meeste ziekten en de dood zijn opgeschoven naar het einde van een lang leven, en dat daarom oude mensen als ‘kostenposten’ worden gezien. Anders gezegd: dankzij de medische vooruitgang zijn ziekten en dood niet meer evenredig over de generaties verdeeld, maar worden de meeste mensen pas later in hun leven ziek, en gaan ze meestal pas op vrij hoge leeftijd dood.
Heymans vertelde dat meer mensen dan vroeger het leven ook vaker ziek beginnen. Te vroeg geboren kinderen die het vroeger op eigen kracht niet redden en daarom het leven lieten, blijven nu dankzij geavanceerde medische apparatuur en behandelmethoden in leven. De meeste van die kinderen hebben een leven met meer of minder zware fysieke en geestelijke handicaps voor de boeg. Journalist en moeder van het te vroeg geboren meisje Eva, Brenda van Osch, schreef er het indrukwekkende boek ‘Het onvoltooide kind’ over.
Artsen zorgen er ook voor dat volwassenen die vroeger aan een ziekte overleden, er nu vaker mee blijven leven. Denk bijvoorbeeld aan al die mensen die wachten op een nieuw orgaan. Dat worden er steeds meer omdat artsen ook jonge, oude en mensen met mislukte transplantaties aan de wachtlijst hebben toegevoegd. Een aantal van die mensen ontwikkelt door de transplantatie chronische ziekten, waaronder kanker, of moet vanwege complicaties om de haverklap weer terug naar het ziekenhuis. Ze blijven bijna allemaal in leven, maar gezond zijn ze niet.
In ons land heeft bijna een derde van de bevolking een of meer chronische ziekten. Dat percentage zal naar verwachting in 2030 zijn gegroeid tot 40 procent: 7 miljoen mensen hebben dan een chronische ziekte.
Hoe kan dat? Door vroegere opsporing van ziekten, betere registratie door huisartsen, effectievere behandelingen en een langere overleving van mensen met een chronische ziekte. Die groei wordt ook veroorzaakt door het feit dat artsen bepaalde verschijnselen en scores van lichamelijke functies al heel gauw interpreteren als een ziekte of het voorstadium daarvan: denk maar aan prediabetes en prehypertensie.
De combinatie van geavanceerde levensreddende geneeskunde en een algemene obsessie met gezondheid leidt ertoe dat het aantal (potentiële) patiënten elk jaar toeneemt. Dat krijg je ervan als gezondheid een doel wordt, in plaats van een middel om een zo goed mogelijk leven te leiden. Draai de boel daarom eens om, en onderzoek welke gezondheidsadviezen, metingen en onderzoeken je best kunt missen om de dingen te doen die je graag wilt. Dat scheelt een hoop stress; en is dus nog beter voor je gezondheid ook.
