Zwarte Piet, Zwarte Piet ach wie kent hem niet. In Nederland is dat inmiddels wel duidelijk. Och arme, de persoon wordt inmiddels fors gediscrimineerd. We moeten hem wel of niet. Er schijnt weinig ruimte tussen te zitten. Ik vind het intussen een misselijke discussie geworden waar ik niet aan mee wil doen, maar door Zwarte Vrijdag toch betrokken ben geraakt. Okee, enige uitleg is op zijn plaats. In Amerika kennen ze Black Friday, de dag na Thanksgiving waarop de consument massaal de winkelcentra letterlijk bestormen om koopjes te bemachtigen. Men ligt al uren voor de deuren voordat de shops opengaan. Dit uiteraard aangemoedigd door adverteerders die voor miljarden dollars investeren om consumenten lekker te maken met koopjes via krant, radio en vooral televisie.
Midden in de jaren zestig werd de term Black Friday voor het eerst gebruikt in de Amerikaanse stad Philadelphia. De verkeersdrukte van en naar de grote winkelcentra was toen gigantisch en de winkelstraten zagen letterlijk zwart van het volk. Een andere verklaring voor het fenomeen Black Friday dook na 1980 op toen winkeliers op de gedachte kwamen dat ze door enorme verkopen na Thanksgiving voor het eerst ‘in het zwart’ kwamen te staan. In het rood staan betekent een negatief saldo op de rekening en geen winst. Verliezen worden in de Verenigde Staten in de boekhouding aangemerkt met rode inkt. Black Friday verwijst dus naar de eerste dag waarop winkeliers winst maken. Het is intussen een officiële vrije dag en is uitgegroeid tot een ingeburgerde traditie, net zoals Zwarte Piet in Nederland, een traditie die nu zwaar ter discussie wordt gesteld. Ten onrechte zegt mijn gevoel. Voor zwarte Amerikanen is het woord Black geschreven voor Friday geen enkel probleem. Het is voor de meesten een dag van ellenlange wachtrijen, ongeduldig geschreeuw en rake elleboogstoten gepaard met hysterie en extreme drukte. Kortom: een compleet gekkenhuis. Dat is nog eens wat anders dan ons Sinterklaasavondje met marsepein, pepernoten en warme chocolade drank. Een man die zich als zogenaamde bisschop, Sinterklaas door de straten gaat met in zijn gevolg al dan niet Zwarte Pieten.
Het neerschieten van Michael Brown, een zwarte jongen in Ferguson, een voorstadje van St. Louis zorgt intussen opnieuw voor grote onrust en zijn er rellen uitgebroken na de uitspraak van de Grand Jury die oordeelde dat de blanke agent Darron Wilson niet wordt veroordeeld voor het neerschieten van de zwarte tiener. Kort nadien braken rellen los, werden er politieauto’s in brand gestoken, winkels geplunderd, gebouwen in brand gestoken. De gouverneur van de Amerikaanse staat Missouri, Jay Nixon heeft de noodtoestand afgekondigd in het stadje Ferguson en omstreken. Een coalitie van actiegroepen rond de neergeschoten tiener gaat Black Friday boycotten met de slogan: “Geen recht, geen winst”. Dus niet het woord Black. De Amerikaanse nieuwszenders besteden er inmiddels veel aandacht aan met Breaking News. De Amerikaanse president Barack Obama beklemtoonde in een reactie na de uitspraak van de jury, dat de Amerikanen de uitspraak moeten respecteren en dat elk protest op een vreedzame manier moet gebeuren: ”Flessen gooien en auto’s vernielen zal de problemen van de zwarte Amerikanen niet oplossen”, aldus Obama. Hij erkende wel dat er legitieme gronden zijn voor wantrouwen in de politie en dat die problemen ‘niet onder de mat mogen worden geveegd’. Met die uitspraak kun je naar de Amerikaanse bakker gaan en wellicht krijg je een extra broodje.
President Obama sprak zich officieel uit over de kwestie op een persconferentie. Of het wat uithaalt blijft in het ongewisse. Premier Rutte maakte onlangs, tijdens zijn officiële wekelijkse persconferentie, een opmerkelijke privé-uitspraak: “Prive vind ik dat hij zwart mag blijven, Zwarte Piet dus. Maar dit is een zaak van de samenleving. Hier ligt geen taak voor de politiek. Laten we van Sinterklaas een fantastisch mooi kinderfeest maken.” Vreemde uitspraak. Je bent premier, je spreekt op een bijeenkomst voor de pers, daar geef je jouw mening als premier en niet als privé persoon. Dat werkt staatsrechtelijk niet zo, denk ik. Over respect en waardering gesproken. Het is toch van de pot gerukt dat twee Rotterdamse studentenverenigingen die al jaren in deze tijd als Zwarte Pieten collecteren voor een goed doel, besloten hebben dit niet meer te doen om de hele discussie over Zwarte Piet te vermijden, maar ook vooral voor de veiligheid van de studenten. Denkt u dat de samenleving hieraan wat zal doen? De problemen over Zwarte Piet en zwarte mensen in de wereld blijven gewoon doorgaan of we willen of niet. Toch is zwart een mooie kleur!
