De zomer van 2016 weet van geen ophouden en ook het zomerdebat over de boerkini krijgt een verlenging. Terecht, want om de fundamentele vraag wordt in dit debat nog steeds met een grote bocht heen gelopen.
Een Australische moslima vloog afgelopen week met televisieploeg, ouders, boerkini en stopwatch 5000 km naar de Franse rivièra, om te klokken hoe lang zij op het strand van Nice getolereerd zou worden in een boerkini. Het gezin uit Australië kon na een paar minuten al hun biezen pakken. De televisiemensen volgden, zij hadden het materiaal waar ze voor kwamen. Officieel dan geen verbod, maar welkom is de boerkini in Frankrijk nog altijd niet.
Temperaturen en emoties in het debat liepen deze zomer hoog op. Tegenstanders associëren de boerkini met de boerka en die staat voor moslimfundamentalisme, de bron voor moslimterrorisme. Daarnaast vinden zij de boerkini een provocatie van de ‘laïcité’, het seculiere beginsel van de Franse staat, dat uitingen van religieuze overtuiging in het publieke domein aan banden legt.
De boerkini-draagsters zelf zijn zich van geen kwaad bewust en zien het zwempak vooral als een kans op een dagje zee en strand. Zij worden via de (sociale) media gesteund door een grote groep vrijzinnige sympathisanten, die de boerkini-bezwaren belachelijk, anti-islam en zelfs racistisch vindt. Er zijn er ook die vermoeden dat de bezwaren vooral van Franse mannen komen, omdat de boerkini hen het zicht zou ontnemen op het bloot van de dames. Alsof deze moslima’s anders gewoon een bikini hadden aangetrokken.
Voor mij is religie altijd een persoonlijke beleving geweest voor achter de voordeur, maar ik gun moslima’s hun bewegingsvrijheid en als een hoofddoek of een boerkini (niet de boerka) die vrijheid faciliteert so be it. Maar anders dan de vrijzinnige sympathisanten wensen, is daarmee de kous niet af. Sterker, het is het begin van een veel fundamenteler deel van het debat: is de keuze voor een hoofddoek of boerkini een vrije keuze voor moslima’s? En als een boerkini of hoofddoek je bewegingsvrijheid vergroot, wie beperkt die vrijheid dan als je ‘m niet zou dragen?
In Gesluierde vrijheid (2015) beschrijft de Pakistaans-Brits-Nederlandse schrijfster Naema Tahir grofweg vier redenen voor moslima’s om een hoofddoek of sluier te dragen. De eerste groep zijn de vrome vrouwen die het uit vrije wil doen voor hun geloof. De tweede groep maakt vooral een cultureel statement: ik ben een moslima. De derde groep draagt ‘m om de eigen bewegingsvrijheid te vergroten. En de vierde groep krijgt de kledingvoorschriften van vader of echtgenoot als volkomen vanzelfsprekend opgelegd.
Voor moslima’s uit de derde en vierde groep is de patriarchale mores binnen de moslimgemeenschappen de bron van dwang, ongelijkwaardigheid, seksuele intimidatie en angst. Uit verhalen van ex-moslima’s blijkt elke keer weer, hoe ingrijpend de consequenties zijn als vrouwen besluiten om de hoofddoek of sluier af te doen. Zij vallen niet zelden ten prooi aan beledigingen, uitsluiting, aanranding en ook eerwraak.
Zoals ook blijkt uit het boek van Tahir zijn er moslima’s die met overtuiging een hoofddoek of een sluier dragen. Maar dat is niet hetzelfde als de keuzevrijheid hebben om ‘m op een warme zomerdag maar thuis te laten. De sluier, hoofddoek of boerkini als bescherming tegen opdringerigheid en intimidaties heeft ook weinig te maken met een vrije keus. Het zijn uiteindelijk de moslimmannen die bepalen hoe gesluierd de vrouwen door het leven gaan.
Al dragen zij gelijkheid nog zo hoog in het vaandel, op dit punt haken de vrijzinnige sympathisanten massaal af. Want wie aan het patriarchaat komt, komt aan de ruggengraat van de moslimcultuur. En kritiek op andermans cultuur schuurt aan tegen xenofobie en racisme en daar zijn de sympathisanten veel te ruimdenkend voor.
High van de zelfverklaarde tolerantie hebben de vrijzinnige sympathisanten niet in de gaten welk verraad ze plegen aan de vrouwen die geen leven hebben als ze niet gehoorzamen aan de eisen van vaders, broers en echtgenoten.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTL Z.
