Allerlei ‘duiders’ zijn er als de kippen bij om massamoordenaar Anders Breivik van psychiatrische labels te voorzien. Op niks gebaseerd, en veel te vroeg. De kwalificaties vliegen ons om de oren. Ja, hij is gek, zei de advocaat van Anders Breivik. Nee, hij is juist níet gek, zei hoogleraar forensische psychologie Hjalmar van Marle. Oh jawel, hij is wél gek, zei journalist Malou van Hintum. De dader is namelijk iemand die “letterlijk ernstig gestoord is”, schreef ze in de Volkskrant. Daarop volgde een uiteenzetting over psychotische mensen, “die lijden aan defecte hersenverbindingen die ertoe kunnen leiden dat ze vaak achterdochtige gedachten hebben en/of stemmen horen.”
Ik weet niet waar ze haar wijsheid op baseerde – misschien op een microscopische bestudering van Breiviks twitteravatar – maar het raakte kant noch wal. Net zo min als de soortgelijke gekverklaringen van andere ‘duiders’. Het is bijna hilarisch om te zien welke termen er in de media over tafel gaan, krap vijf dagen nadat Anders Breivik tot zijn gruweldaden overging. De haast waarmee het hoofd van deze massamoordenaar wordt geduid, is ergerlijk en misplaatst. Want veel te vroeg en zonder professionele grond.
Okidoki
Maar het tegengeluid van de hoogleraar dan, die toch een deskundige op dit gebied moet zijn? Van hetzelfde laken een pak. Hoewel hij nauwelijks tijd kan hebben gehad voor meer dan een vluchtige lezing van Breiviks ‘manifest’, verklaarde hij op radio 1 dat Breivik narcistisch is en “wat achterdochtig”. Maar: “ik heb geen heel duidelijke tekenen van psychopathie of psychose of dat soort persoonlijkheidsstoornissen kunnen treffen”, zei de hoogleraar gisteren op radio 1. Nee, dat lijkt me ook een lastige exercitie als je de persoon in kwestie nog nooit gesproken hebt.
Natuurlijk ben je geen doorsnee okidoki burger als je in alle rust achtenzestig mensen neermaait. Maar of er sprake is van een psychiatrisch label, dat moet nog maar helemaal blijken. Als het al ooit helemaal duidelijk wordt.Dus misschien kunnen we eens een label verzinnen dat een stuk beter past bij die eerste dagen, weken en maanden na een gruwelijke gebeurtenis als deze. Bijvoorbeeld het label ‘een raadsel’. Want dat is het vooralsnog. En dan kun je soms beter een tijdje je mond houden.
Jacq. Veldman is journalist en duidt graag andere duiders in de media. Over luchtiger zaken schrijft ze op www.liefdagboek.com. Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant.
