De eerste taak van een conducteur is het bewaken van de veiligheid van de reizigers in de trein. Met alle aandacht van geweld tegen conducteurs bij het controleren van kaartjes vergeten we dat maar al te gemakkelijk. Het belangrijkste moment bij een treinreis is het vertrek. De conducteur sluit de deuren, controleert of de trein veilig is gesloten en geeft daarna pas de machinist toestemming te vertrekken. Omdat bij lange treinen het lastig is om goed overzicht te houden zijn daarvoor zelfs twee conducteurs aanwezig.
Bij kleinere treinen is de machinist meteen ook conducteur en moet dus ook eerst de deuren sluiten voordat de trein kan vertrekken. De modernere treinen hebben dan ook camera’s die de deuren in beeld brengen. Eenmaal vertrokken valt een ongeluk niet op.
Al zou de conducteur moeten opletten, soms komen mensen toch met een hand of voet vast te zitten. Soms sleept een trein zelfs een kinderwagen mee. Vooral met kinderen is dit een probleem.
Wat mij intrigeert is de houding van NS. Zaterdagavond komt een vermoeide reiziger aan op Schiphol en komt met haar hand klem te zitten bij de deur. Reizigers in de trein zien het ongeluk gebeuren en weten de hand te bevrijden voor de trein vertrekt. Het slachtoffer heeft last van haar hand.
Wat opvalt is de reactie van de medewerkers van Veiligheid en Service. Zij slaan niet aan op het gebrek aan gevoel in de hand van de vrouw, de tintelingen en vooral de duidelijke kneuzingen. Toch is Veiligheid en Service de aangewezen partij om eerste hulp te bieden, het medisch traject in gang te zetten en een rapport op te maken. Alle drie de taken worden door de medewerkers verzaakt.
Het is toch haar eigen schuld, omdat ze na het fluitsignaal zou zijn ingestapt. Wat daar ook van waar is: het negeert de rol van de conducteur die verantwoordelijk blijft voor veiligheid. Ook na aankomst op Amsterdam Centraal weigeren ook daar de medewerkers hulp. Begrijpelijk vanuit het oogpunt dat het om het handelen van een collega gaat, maar daarmee nog niet juist.
Helaas gebeurt dit vaker. Een vrouw op krukken wil uit de trein stappen en komt met haar gezonde been vast te zitten. Geholpen door mensen die ook nog hadden willen uitstappen kan ze worden bevrijd. Zij twitterde erover en pas toen kwam er iets in beweging bij NS: ze kreeg een bos bloemen. Pijnlijk in dat verhaal was dat het Nicky Jansen betrof. Zij is oud-voorlichter van OV-bedrijf RET en nu voorlichter bij OV-bedrijf Connexxion.
De voorbeelden tonen vooral de gebrekkige veiligheidscultuur bij NS. Door het incident niet te registreren (stil te houden) is de omvang van het probleem onduidelijk. De conducteur wordt niet op zijn of haar gedrag aangesproken en we leren dan ook niet van ongevallen. Terwijl problemen met deuren wel bekend zijn.
Soms zie ik conducteurs zitten in eerste klas. Als de lange trein moet vertrekken zegt een van hen: ‘Blijf lekker zitten, ik sluit wel.’ Dat is niet goed, maar zegt wel iets over de bedrijfscultuur. Veiligheid zit ook in cultuur en daar moet je mensen continu op blijven trainen.
