Het was een spannende week voor studenten en personeel van ROC Leiden. De vraag die op tafel lag: bezwijkt ROC Leiden onder schimmige beleggingen en megalomane vastgoeddeals? Of komt er een haalbaar plan om ROC Leiden te redden? De minister heeft de Tweede Kamer uiteindelijk een voorstel gepresenteerd, waarbij ROC Leiden gered zou worden door 40 miljoen euro te investeren in met name het vastgoed en openstaande schulden. Dit bedrag moet worden opgehoest door andere mbo-scholen. Geld dat voor onderwijs was bestemd wordt dus uitgegeven aan vastgoed, een herbestemming waar het CDA vraagtekens bij heeft.
Stemt de Tweede Kamer in, dan wordt volgende week de eerste 18 miljoen euro overgemaakt. Het blijft echter volstrekt onduidelijk of ROC Leiden op de lange termijn hiermee voor een ondergang behoed wordt. Garantie tot de deur dus. De verplichte huurtermijn van het pand waar straks het onderwijs wordt geconcentreerd, is intussen echter vastgelegd tot 2046! Dat hebben de vastgoedeigenaars, die de dure panden verhuren, inmiddels wel geregeld.
Het ROC kwam oorspronkelijk in de problemen door onverantwoorde nieuwbouwplannen van het bestuur. De instelling verkeert al jaren in zware financiële problemen, door investeringen in vastgoed waarvoor ingewikkelde financiële constructies zijn aangegaan. Op geen enkele mbo-school zijn de klassen voller dan bij ROC Leiden. Deze week werd bekend dat ook nog eens vijf opleidingen wegens gebrekkige kwaliteit moeten sluiten. De financiële problemen bij ROC Leiden waren dus al langer bekend, maar op dit moment is de instelling feitelijk failliet.
De minister moet in zo’n situatie de school niet kunstmatig in de lucht houden met het geld van andere scholen, maar zorgen dat het faillissement zorgvuldig wordt afgehandeld. De belangen van leraren en studenten en de continuïteit van het onderwijs moeten daarbij voorop staan. De minister is per slot van rekening eindverantwoordelijk voor het onderwijs, niet voor de vastgoedbonzen, die bij de reddingsoperatie ontzien worden. Het CDA verzet zich ook tegen de keuze van de minister om de rekening van deze reddingsactie bij andere mbo-scholen op het bordje te leggen. Het argument van de minister om het ROC Leiden van een kapitaalinjectie te voorzien, is dat een faillissement duurder zou zijn.
Zij gaat er daarbij van uit dat alle leraren boven de 57 niet meer aan het werk zullen komen en aanspraak gaan maken op een wachtgelduitkering. Een onrealistische aanname, omdat de 9000 studenten van ROC Leiden ook na faillissement nog steeds elders les blijven krijgen. Daarnaast onderschat de minister haar eigen invloed, die ze zou kunnen aanwenden om met de MBO Raad en mbo-scholen afspraken te maken over overname van personeel. In plaats daarvan heeft de minister een deal gesloten met de vastgoedondernemers.
Welke lessen kunnen we trekken uit het debacle ROC Leiden? Er zal in de eerste plaats meer toezicht moeten komen op vastgoedtransacties. Die zijn in het verleden te vaak onverantwoord geweest. En bovenal moeten we terug naar kleinschalig mbo-onderwijs. Het is verontrustend dat de minister pleit voor een fusie op termijn tussen ROC Leiden en ID College. De plannen van de minister om te komen tot meer schaalvergroting moeten wat het CDA betreft in de prullenbak. ROC Leiden laat zien dat zelfs middelgrote ROC’s al snel ‘too big to fail‘ zijn. Kleinschaligheid zou de nieuwe norm moeten zijn. Hiertoe heeft het CDA een motie ingediend bij het debat. Dinsdag wordt hierover gestemd in de Tweede Kamer.
