Beste museumbezoeker,
Welkom in het McNay Art Museum in San Antonio in Texas. Jullie hebben een lange weg afgelegd om hier te kunnen zijn dus ga lekker even achterover zitten, ontspan je en geniet van het prachtige kunstwerk Catalan Smile van Anthony Caro.
Omdat de Britse kunstenaar er geen uitleg bij heeft gegeven en zelf 3 jaar geleden onze wereld heeft verruild voor een andere, zal ik uit de doeken doen wat hij met dit kunstwerk uit 1988 heeft beoogd.
Allereerst de Catalaanse glimlach zelf. Makkelijk te vinden aan de bovenkant in het midden van het kunstwerk. Zoals jullie zien is het een bescheiden glimlach. Daarnaast eindigt de lach zeer abrupt in een zwart gat. Het geeft ons het gevoel dat er iets donkers op komst is. Het gat loopt zelfs helemaal tot in de achterliggende schijf. Die schijf reikt net iets hoger dan het Catalaanse, maar op die schijf is geen gezicht te zien. We weten dat dat het Spaanse gezicht moet voorstellen, en de kunstenaar toont bewust geen gezichtsuitdrukking. Daarmee vergroot hij de geheimzinnigheid van het kunstwerk.
Vanuit de twee nog-aan-elkaar-vast-zittende gezichten loopt het ijzerwerk verschillende wegen op. De wegen weerspiegelen de belastingstructuren die lopen tussen de Spanje en de autonome regio Catalonië. De belasting valt vanuit het achterhoofd van de glimlachende Catalaan naar beneden en maakt dan een bocht naar wat Madrid moet voorstellen. Vanaf waar jullie zit is het inderdaad niet goed te herkennen, maar je moet mij maar op mijn woord geloven dat dat hompje ijzer rechtsonder Madrid verbeeldt.
Vervolgens gaan de belastinginkomsten twee kanten op: ongeveer de helft gaat recht naar boven, naar Barcelona, herkenbaar aan de windmolen in aanbouw. Die staat voor innovatie en duurzaamheid van de Catalaanse economie. In de oorspronkelijke schetsen van de kunstenaar heeft de windmolen 3 wieken, maar het finale werk bevat 1 vaste wiek en een tweede in aanbouw of juist ervan-af-brekend: kunstcritici zijn het er nog niet over eens. De derde wiek is nooit gemaakt.
De andere helft van de door Madrid geïnde belastingen van de nog steeds glimlachende Catalaan gaat met een boog, een verzakking en weer een boog naar de soeplepel. De verzakking in het ijzer suggereert een mogelijk verlies ‘along the way‘. Ook is niet te zien of achter de mattenklopper er nog wat in andere zakken verdwijnt. Vooralsnog lijkt de breedte van de route niet te versmallen. Tenslotte giet de soeplepel de overgebleven belastingen uit over de andere delen van Spanje.
Als laatste vraag ik jullie aandacht nog voor de mattenklopper en het hakblok in de linker-onderhoek. Beide dingen vertolken wellicht de grootste controversen: ronde zachte hoeken voorspellen een zekere aaibaarheid. Toch is het onheilspellend: wat komt er straks op het blok te liggen? Wordt Catalonië losgehakt van Spanje? Of gaat de Catalaanse glimlach op het blok en krijgt het een pak voor de billen met de mattenklopper?
Ik zou zeggen: kijk nog wat even rustig en ontSpanje.
