Er is een politieke vernieuwingsbeweging en die gaat het helemaal anders doen. De burger gaat veel meer te zeggen krijgen dan nu, want politieke partijen met hun niet-transparante formaties, fractiediscipline en afkeer van referenda doen het helemaal verkeerd. Er komt meer ‘burgerzeggenschap’ want dat is de remedie tegen het wantrouwen van burgers in de politiek! De vernieuwingsbeweging die dit verhaal roeptoetert heet Code Oranje. Grappige naam, want dit is normaal een waarschuwing voor slecht weer. Bij deze beweging gaat het om een waarschuwing voor nonsens.
Code Oranje is een beweging zonder inhoudelijk programma. Onbewust dwalen onze gedachten af naar die andere beweging zonder programma: GeenPeil. De mislukking van die club is erg recent, maar kennelijk toch alweer te lang geleden om Code Oranje voor haar eigen onzin te behoeden. Ook alle media die nu enthousiast berichten over de nieuwe beweging lijken de recente geschiedenis te zijn vergeten.
Kennelijk bestaan er nog steeds mensen die denken dat je al het beleid op burgerinspraak kunt baseren. Daarom een voorbeeldje van hoe dat straks met Code Oranje gaat. Laten we een belangrijke gebeurtenis nemen: het faillissement van de IJsselmeerziekenhuizen in onder andere Lelystad en Emmeloord en dat van het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis. Deze gebeurtenissen zijn veel reden voor cynisme over de overheid en de publieke sector: de onvrede waar Code Oranje nu echt eens iets aan wil doen. Laten we eens kijken wat er gebeurt als we de burger zeggenschap geven over zo’n kwestie.
Hoe zou dat gaan in een willekeurig buurthuis in Lelystad? Er komen allerlei mensen op een inspraakavond af. Ze zijn wat ouder en hebben een laag inkomen. Ze zijn veelal patiënt van het Lelystadse ziekenhuis of denken er in de toekomst gebruik van te moeten maken. Hun belangrijkste kenmerk is dat ze niet gemakkelijk de auto kunnen nemen naar het ziekenhuis in Zwolle, Sneek of Almere. Ze hebben precies wat Code Oranje graag wil: ‘ervaringskennis’ met hun eigen ziekenhuis. Gelukkig zijn de politici van Code Oranje ‘dienstbaar’ en ‘weten zij het niet beter’. Ervaringskennis van burgers moet benut worden!
Code Oranje dat de burger ‘de politieke agenda stuurt’. Daarvoor is zo’n inspraakavond volstrekt zinloos, want iedere idioot kan bedenken dat de mensen in Lelystad hun ziekenhuis op de agenda willen hebben. Daar hebben we geen ‘volksraadpleging’ voor nodig: niemand is tegen het bestaan van een ziekenhuis in de eigen woonplaats. De mensen die het meeste belang bij het lokale ziekenhuis hebben zullen zich het meest roeren en zij hebben ook de meest voorspelbare opinie.
Code Oranje kan dit kennelijk niet zelf bedenken en dus zijn er allerlei avondjes nodig om met burgers te praten. Hier blijkt al meteen het probleem van burgerparticipatie: niemand weet wie er in deze zaak allemaal belanghebbend zijn en dus wie in theorie mee moeten praten. Als de minister het ziekenhuis in Lelystad open wil houden en daarvoor de portemonnee trekt, betaalt heel Nederland mee. Maar als we in Maastricht, Groningen of Gouda een avondje organiseren over de toekomst van de IJsselmeerziekenhuizen, zal ‘de burger’ niet op komen draven of zeggen dat men niet wil betalen voor een erg misbaar ziekenhuis.
Dan heeft Code Oranje dus toch zelf een mening nodig. Dat is ook waar we politici voor hebben: het maken van belangenafwegingen. De belangen van de bewoners van Lelystad tellen mee, maar zij zijn niet de enigen met een stem. Ook andere belastingbetalers hebben een aandeel, zoals de inwoners van Almere en Zwolle, die zich niet roeren, maar waar het misschien wel drukker wordt op de polikliniek. Als we alleen naar dit soort burgerbijeenkomsten in buurthuizen luisteren, staat er binnenkort in elke gemeente een ziekenhuis en is de zorg tien keer zo duur als nu. Zou de burger dat nou willen?
Code Oranje wil graag doorlopende burgerconsultaties, maar die bestaan allang: verkiezingen. Dan kies je politici die soms weliswaar totaal incompetent zijn en niet luisteren, maar die je na een paar jaar in ieder geval wel naar huis kunt sturen. Dat kun je met burgers in Lelystadse buurthuizen niet en die zijn bovendien niet aanspreekbaar op de gevolgen van hun eisen.
Zou Code Oranje trouwens al bedacht hebben dat burgers er onderling vaak sowieso niet uitkomen? En dat een partij dan alsnog een eigen standpunt moet formuleren terwijl de nieuwe beweging zegt geen mening te hebben? Nee dus. Voor Code Oranje is er maar één hoop: voorganger GeenPeil is hopeloos mislukt.
