Volgens CDA-fractievoorzitter Buma is het “ongelofelijk stom” van PvdA-fractievoorzitter Samson om te hinten op het bespreken van Plasterk-gate in de Commissie Stiekem. Indien Plasterk het inderdaad zou hebben aangekaart (al dan niet weggemoffeld in een voetnoot van metershoge dossiers vol met onbegrijpelijke ambtenarenbingo of een binnensmonds mompelend MIVD-opperhoofd), zou dit betekenen dat de Tweede Kamer wel degelijk is geïnformeerd. Daar is namelijk die hele Commissie voor: om zaken die niet in een openbare parlementaire vergadering besproken kunnen worden, alsnog via de fractievoorzitters parlementair te kunnen controleren. De oppositie beschuldigde Samson daarmee ook direct van politieke witwasserij, iets wat de PvdA (met lokale politici die stelen van daklozen, incompetente Amsterdamse wethouders, etc.) wel kan gebruiken – zo in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen.
Neemt niet weg dat het inderdaad ongelofelijk stom is. Tegelijkertijd zijn politieke gebeurtenissen vaak een razendsnelle opeenvolging van elkaar overtreffende trappen. De overtreffende trap van ‘ongelofelijk stom’ is daarom in dit geval een publieke (!) verklaring vanuit diezelfde Commissie Stiekem (hoi Buma!) waarin de fractievoorzitter die het hinten naar hun werkzaamheden door Samson al te ver vonden gaan – er blijkbaar geen moeite mee hebben om deze een publieke peut op de neus te verkopen. Direct communiceren vanuit de Commissie is niet alleen ongelofelijk stom, maar een actie die de hart van de democratie raakt: namelijk het functioneren van onze parlementaire controle op de regering.
Het laat namelijk zien dat de fractievoorzitters hun bevoegdheden onrechtmatig inzetten voor eigen (electoraal) zieltjesgewin, en niet waar ze voor zijn bedoeld: namelijk het controleren van de geheime diensten. Hiermee is de Commissie Stiekem een soort partijpolitiek podium geworden, waar men elkaar wantrouwt en het liefst meerdere messen tegelijkertijd in de rug steekt. Terwijl vertrouwen juist onontbeerlijk is wanneer het over geheime zaken gaat, je moet er immers blindelings op kunnen vertrouwen dat deze geheime zaken geheim blijven. Een ketting is immers zo sterk als de zwakste schakel.
Het feit dat de open communicatie namens fractievoorzitters van de oppositie was, geeft des te meer het vermoeden dat hier sprake is van keiharde partijpolitiek. VVD fractieleider Halbe Zijlstra was er niet, maar er zal met hem (als we er vanuit gaan dat het geen complete bende is) voor deze ongebruikelijke publieke verklaring op zijn minst contact zijn geweest. Naar verwachting zal Zijlstra ook later heel integer gaan roepen dat de Commissie niet voor dit soort zaken bedoeld is en de VVD hiermee framen als de rechtlijnige, betrouwbare partij. Dat dit het standaard riedeltje is in verkiezingstijd en dat diezelfde VVD een niet al te best track record heeft als het gaat om democratische controle, rechtstaat en grondrechten dat moet u maar even gemakshalve vergeten (of in ieder geval tot 19 maart).
Dat via deze Commissie door alle fractievoorzitters partijpolitiek wordt bedreven geeft feilloos aan waar de prioriteiten van onze volksvertegenwoordigers liggen. De fractievoorzitters verkiezen het verkrijgen van macht (stem op ons!) boven het controleren macht. Zij vertegenwoordigen dus niet langer het volk, maar vooral zichzelf en hun eigen ego’s.
Dit raakt direct de kern van het probleem: het is blijkbaar voor geen enkele fractievoorzitter taboe om een parlementair controle-instrument te misbruiken om elkaar als concurrent in verkiezingstijd zoveel mogelijk een poot uit te draaien. De Nederlandse regering wordt dus op het gebied van de veiligheidsdiensten niet of nauwelijks gecontroleerd omdat de fractievoorzitters stuk voor stuk hebben zitten tukken. Klagen dat het ‘tussen neus en lippen door’ is gezegd of ‘in een voetnoot’ stond, is natuurlijk je reinste onzin – het is potdomme je baan om voor die + 5000 euro netto per maand die stukken door te spitten. Tuurlijk kun je als controleur verwachten dat de gecontroleerden dit soort gedrag vertonen; het is de ambtelijke versie van een puber die snel handcreme opsmeert en een kauwgommetje snoept om sigarettenlucht te verbergen.
Maar aan stukken doorspitten en wijsneuzige vragen stellen heb je misschien wel veel als je de regering controleert, maar weinig als je stemmen binnen wilt harken. Aangezien daar de prioriteit ligt, is het zaak jezelf vooral publiekelijk te profileren. Populair onder politici is het zichzelf vereenzelvigen en betrokken verklaren bij hot items. En dan wel natuurlijk bij zaken waar je zelf geen verantwoordelijkheid voor draagt, en dus ook niet op aan te spreken bent. Dus gratuit scoren door bij Nieuwsuur ook iets te vinden van punnikende Pakistaanse kindjes in sweatshops. Of bij Pauw & Witteman een spreekbeurt te houden over het politieke equivalent van je cavia. Of als fractievoorzitter lekker kaasgaaf zitten wezen als tafelhipster bij een of andere NPO-grootgraaiende ratelende midlifer met een pleeborstel op zijn hoofd. De Commissie-vergaderingen kunnen moeiteloos aan het rijtje worden toegevoegd: het is ondertussen niet veel anders dan een nieuwe talkshowtafel waar bij je lekker puntjes kan scoren in verkiezingstijd.
Wees dus vooral niet onder de indruk van de eindeloze stroom aan integere-luisterhoofden en begrijpende knik-kopjes. Bedenk dat het allemaal is te doen voor dat rode kruisje achter de naam op 19 maart en dat u tegen die tijd nog geen steek wijzer bent geworden over de parlementaire controle op de geheime diensten maar waarschijnlijk alles weet over arbeidsvoorwaarden in Pakistan.
