Als dit de dagen zijn voorafgaand aan de oorlog dan ben ik erbij en zie ik het toch niet aankomen. Ik heb nog nooit een oorlog meegemaakt. Ik woon in Poblenou, een ‘Catalaanse’ wijk in Barcelona en ik heb alleen maar lieve buren. Ik ben gek op ze. Sinds ik hier woon ben ik een beter mens: vriendelijker, zachtaardiger en onbaatzuchtiger. Het leven hier is een zegen.
De buren zijn de laatste tijd echter anders dan anders. Ze zijn bezorgd, en eigenlijk ook wel angstig over wat er komen gaat. Waar ze eerder nog hun ‘goede kant’ lieten zien door te wijzen op de totalitaire en zelfs fascistische Madrileense reactie op het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum, ontbreekt het hen nu aan de veiligheid en geborgenheid om hun mening te uiten. Mijn buurman Jordi had lang geleden zijn hoop gevestigd op zijn centrale overheid in Madrid. Momenteel rekent hij op de nog-meer-centralere-overheid in Brussel.
Jordi gaat er namelijk vanuit dat hij gehoord wordt door mede-Europeanen die hij beschouwd als democraten. Bijna een decennium heeft Jordi getracht in dialoog te gaan met de Madrileense overheid. Maar Madrid wilde geen dialoog. Madrid hield de deuren dicht. Dus nu richt Jordi zich tot zijn mede-Europeanen. Mensen van wie hij verwacht dat ze vreedzaam protest zullen waarderen en erop kunnen vertrouwen dat zij niet gestraft zullen worden voor wat ze denken of voelen. Maar buurman Jordi wordt de laatste tijd zwaar teleurgesteld. Het lijkt alsof hij plots de boosdoener is in plaats van het slachtoffer. Waarom houdt Europa de hand boven het Spaanse hoofd?
Vandaag zijn twee andere Jordi’s opgepakt: politieke leiders die mensen zouden hebben aangezet tot deelname aan het vreedzame onafhankelijkheidsreferendum. De rechtszaak kunnen zij niet in vrijheid onder een borgsom afwachten, het zijn heuse arrestaties van Catalaanse Jordi’s die vijftien jaar gevangenisstraf boven het hoofd hangt. De buren kunnen niet bevatten dat Europese leiders zich wel bemoeien met mensenrechtenschendingen in Turkije, maar niet met vergelijkbare zaken in het Europese Spanje.
Mijn Nederlandse WhatsApp-groepen geven blijk van een tegenovergestelde mening. Zij verwachten dat mijn buren zich boven de Spaans-Catalaanse politiek kunnen positioneren en het belang van Europa voorop kunnen stellen. Mijn buren moeten zich plots verantwoordelijk voelen voor de Europese eenheid. Eenheid van hetzelfde Europa dat Catalonië vandaag zo in de steek laat.
Wellicht is het verwijt van mijn Nederlandse vrienden terecht en zouden mijn buren het grotere plaatje van Europa voorop moeten stellen. Maar feit is dat ik nergens tekenen hiervan zie, niet bij de obers van mijn favoriete café’s, noch bij mijn PhD vrienden uit het academische circuit. Er wordt mijn buren verweten dat zij de bredere geo-politieke risico’s uit het oog verliezen. Terwijl mijn Nederlandse vrienden oproepen tot eenheid in Europa, benadrukken mijn buren dat de Europese eenheid valt en staat bij Europese democratische normen en waarden.
Als WhatsApp-groep-chats na de oorlog geanalyseerd worden zal men zeggen dat het conflict, ofwel de oorlog, er duidelijk aan zat te komen. Mijn buren, mijn collega’s, de moeders van de internationale school, de atletiek en ski-club kennissen, en de ‘buitenlanders in Barcelona’ app-groepen vallen uit elkaar. Groepsleden verwijten elkaar onzorgvuldigheid, onnadenkendheid en onbegrip. Europees-betrokkenen Whatsapp-groepen uit Nederland vervloeken de Catalanen of de Spanjaarden om hun eigenbelang. Digitaal is het al een grote narigheid.
Wat doet men zoal daags voor een oorlog? Gesprekken en discussies voeren met de buren? Nederlandse vrienden nog eens uitleggen hoe de werkelijkheid hier wordt ervaren? WhatsApp-groepen verlaten of juist niet? Genieten van een zomerse zwoele avond op het balkon met een Spaanse brandy nu het nog kan? Voorlopig hou ik het op het laatste. Ik ben gek op mijn buren en op mijn Nederlandse vrienden. En als er geen oorlog komt zullen er geen Whatsapp-groep analyses plaatsvinden en wordt dit alles vergeten.
Zo ook deze column. Die lijkt dan belachelijk dramatisch. Maar liever dat dan oorlog. Dan heb ik gewoon lekker genoten van een spannende episode in mijn leven en een heerlijke zwoele zomerse avond met Spaanse brandy. Ik drink op mijn Catalaanse buren en Nederlandse vrienden.
