Het Europees Parlement (EP) nam gisteren een zorgwekkende resolutie aan. Het EP wil dat lidstaten het zogeheten ‘Nordische model’ gaan volgen. Prostitutie moet verminderd worden door de klant aan te pakken. Deze resolutie is gevaarlijk en schadelijk. Er bestaat grote twijfel over de effectiviteit van het Nordische model. Daarnaast is de resolutie ingegeven door minachting voor het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. Alsof dat nog niet erg genoeg is, maakt de wet het leven van sekswerkers aantoonbaar moeilijker en onveiliger.
Het Nordische model wordt volop geprezen door mondige antiseks-feministen en conservatieve politici. Het lijkt zo al snel alsof het een groot succes is. Er is echter veel kritiek, bijvoorbeeld vanuit de wetenschap. Gender- en migratie-onderzoekers May-Len Skilbrei en Charlotta Holmström leggen in dit stuk helder hun bevindingen uit. Er is geen sprake van een eenduidig model omdat de wetten in Denmarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden onderling sterk verschillen. Dit betekent dus dat er geen voorbeeld is dat door andere landen gekopieerd kan worden.
Zweden wordt het vaakst aangehaald. Het beleid daar richt zich vooral op straatprostitutie. Het klopt dat die vorm is afgenomen. Dat betekent niet automatisch dat dit door de Sexköpslagen komt. Die ‘seks-koop-wet’ werd in 1999 ingevoerd, precies de tijd dat mobiele telefoons en internet mainstream werden. Die technologische ontwikkelingen, zo stellen Skilbrei en Holmström, zorgden ervoor dat sekswerkers zich minder op straat hoefden aan te bieden. Niet alle prostitutie is straatprostitutie. Het blijft zo onduidelijk of ‘Zweden’ effectief is.
De achterliggende gedachte van het Nordische model is dat alle prostitutie een vorm is van mensenrechtenschending en dat sekswerk altijd geweld tegen vrouwen is, zelfs als die vrouwen daar vrijwillig voor hebben gekozen. Wat hier resoneert is de oude radicaalfeministische gedachte dat heteroseksualiteit vrouwen gewelddadig wordt opgelegd en dat penetratie altijd een vorm van verkrachting is. Omdat tegenstanders zich niet kunnen voorstellen dat iemand zulk werk uit zichzelf opzoekt, wordt gesteld dat het geen keuze kán zijn. Mary Honeyball (Brits EP-lid en drijvende kracht achter de resolutie) ziet prostitutie als iets waar je alleen maar in gedreven kunt worden.
Prostituees per definitie beschouwen als slachtoffers is op meerdere manieren problematisch. Ten eerste is het opmerkelijk dat er steeds alleen over vrouwen wordt gesproken. Ook mannen verkopen hun lichaam, zowel aan mannen als aan vrouwen. Blijkbaar past het beeld van mannen als iets anders dan daders niet in het straatje van de tegenstanders. Ten tweede ontneem je sekswerkers zo hun menselijkheid en hun agency. Prostituees zijn dan niets meer dan zielige hondjes die gered moeten worden. Het is kwalijk om mannen die seks kopen (ook hier hoor je nooit iets over vrouwen als klanten) tot misdadiger te bestempelen. Bovendien leidt het criminaliseren van de koper ontegenzeglijk ook tot een stigma voor de verkoper.
Het is onduidelijk hoeveel prostituees gedwongen worden. Het is ook onduidelijk hoeveel prostituees het slachtoffer zijn van mensenhandel. Beide praktijken zijn verboden bij de wet. Het is dus niet nodig om daar een extra wet bovenop te gooien, zeker niet als die wet zoveel nadelige bijgevolgen heeft. Sekswerkers wegzetten als slachtoffers betekent ook dat ze niet gehoord hoeven te worden in het debat: iemand die gebrainwashed is neem je immers niet serieus als gesprekspartner.
Gelukkig kunnen sekswerkers gewoon praten en schrijven. Gelukkig bestaan internet en sociale media zodat er een plek is waar je hun stem kunt horen. Afgelopen januari verzetten sekswerkers zich op Twitter onder de hashtag #notyourrescueproject (zie dit stuk voor achtergrond). Online vind je ook Zweedse sekswerkers die het oneens zijn met de wetten en alle nadelige gevolgen opsommen. Ook in Nederland zijn er zorgen, bijvoorbeeld over de veiligheid. Prostituees zijn al meer risico gaan nemen, zegt Mariska Majoor van het Prostitutie Informatie Centrum. Een verbod op de aankoop van seks zal volgens haar Nederlandse prostituees verder ondergronds drijven.
In Amsterdam zitten we met de schandalige gevolgen van Asschers beleid om het aantal ramen op de Wallen te verminderen. Als het politici werkelijk te doen is om het welzijn van sekswerkers, dan moeten ze naar hen luisteren. Dat begint bij het aannemen van twee fundamentele principes: sekswerk is werk en de rechten van prostituees zijn mensenrechten. Pas wanneer die basisprincipes gerespecteerd worden, zullen de omstandigheden van sekswerkers verbeteren. Tot die tijd is het vooral ook aan hen om van zich te laten horen. Hup hoeren!
