Zelfbeschikking is a bitch. Het betekent namelijk dat domme mensen de vrijheid krijgen om domme dingen te doen. Zoals zichzelf niet registreren als orgaandonor. Hartstikke zonde, dat jaarlijks vele duizenden organen verloren gaan omdat mensen te belabberd zijn om een formuliertje in te vullen. Daar moet iets tegen de doen zijn, vinden de jongens en meisjes van D66. Door bijvoorbeeld de keuze alvast voor u te maken. En als u er niet mee eens bent, dan moet u gewoon bezwaar maken.
De vraag is welke ideologie zij wél aanhangen – anders dan het rotsvaste geloof in de superioriteit van hun eigen progressiviteit. Want D66 weet wat goed is voor de samenleving, en dus ook voor u. Als u niet uit zichzelf tot dezelfde verlichte conclusies komt als D66, dan helpen ze u graag een handje. Door de overheid in te schakelen, een nieuwe donorwet te bepleiten en u alsnog te feuten richting de (volgens D66) enige ‘juiste’ keuze: actieve donorregistratie. D66 wil u tweemaal een brief sturen met het verzoek om ‘ja’ of ‘nee’ te kiezen. Als u daar niet op reageert, wordt het automatisch ‘ja’.
Want wat kan er nou, volgens D66 althans, zo eng zijn aan een overheid die alvast bepaalt wat er met je lichaam gebeurt na je dood?
Welnu, hiervoor moeten we naar het liberale principe van zelfbeschikking. Volgens de liberale filosoof John Locke heeft ‘every man (…) a Property in his own Person’ en wordt iedereen als vrij persoon geboren. Deze gedachte staat aan de basis van de moderne liberale constitutionele democratie, en aan het idee van burgerschap. Het principe van zelfbeschikking vormt dus feitelijk de basis van de liberale ideologie. Het idee dat jij alleen eigenaar van – en dus verantwoordelijk bent voor – je lichaam, je gedachten en handelingen is een natuurlijk recht. Niemand is eigenaar van jou en jouw lichaam en (even zo belangrijk) jouw acties. Dit principe is de enige mogelijkheid waardoor mensen zelfvoorzienend kunnen zijn en – los van de grillen van een overheid – zelf hun eigen leven naar believen kunnen invullen. Tornen aan dit principe, is tornen aan het fundament van individuele vrijheid.
Het idee dat de overheid wel even mag bepalen wat er met uw lichaam gebeurt omdat u ‘er anders toch niets mee doet’, komt neer op onteigening van het meest persoonlijke en primaire bezit van het individu: uw eigen lichaam. Dat dit na uw dood is maakt geen donder uit, het is yours to give away, not theirs to take. Daarnaast is het ook een hele gevaarlijke redenering. Er gaat een autoritaire reflex uit van het idee dat een groep mensen de wijsheid in pacht meent te hebben over wat ‘goed’ is, en zich op basis hiervan individuele bezittingen toe-eigent. Het is als iemands spaarrekening plunderen onder het mom ‘je doet er toch niets nuttigs mee, geef maar hier’. De politici van Doordrammers66 gaan dus voorbij aan het feit dat niets doen ook een keuze is, mét daaruit voortvloeiende consequenties, alleen is het niet de keuze die zij het liefste zouden zien. Nou en? Zij gáán daar niet over – of althans, horen daar niet over te gaan.
Dit voorstel voor actieve donorregistratie laat vooral zien hoe belangrijk het is om waakzaam te blijven. Zelfbeschikking is iets wat continu moet worden bevochten: van de Dolle Mina’s die streden om baas in eigen buik te mogen zijn, tot de helden die momenteel ijveren voor de mogelijkheid van een vrijwillig levenseinde. Maar bovenal laat vooral zien dat D66 meer vertrouwen heeft in de waarde van de eigen morele overtuiging, dan in het fundamentele liberalisme. Het is, anders gezegd, doodeng dat zelfs een partij die zichzelf voorstaat op liberale waarden geen enkele terughoudendheid betracht waar het aankomt op respect voor de fysieke integriteit en morele overtuigingen van individuele burgers. Een overheid die naast belastingheffing en wetshandhaving ook meent actief aanspraak te mogen maken op de inhoud van een menselijk lichaam ‘voor het grotere goed’, is een autoritaire macht waarvan de geschiedenis ons leert dat die met grote vrezen gevreesd moet worden.
