Veel te hoge declaraties. Een stagiaire sturen voor de prijs van een partner. Niet op zitting verschijnen. Zwart geld aannemen. Sjoemelen met reiskosten. Je klant in de steek laten. Het heeft hem de kop gekost, onze “topadvocaat” Bram Moskowicz. Hij is heengegaan, exit. Men pruimde hem niet meer. Moskowicz is slechts het topje van de ijsberg. De traditionele advocatuur is aan het afsterven. De gepeperde rekeningen, de arrogantie, de agressie, de leugens en het bedrog: steeds meer mensen hebben er genoeg van. Ze worden onpasselijk van de advocatuur.
Neem een echtscheiding onder leiding van twee hanen-advocaten. Advocaten van de oude slag: tanden ontbloten, winnen is het enige doel, verliezen moét voorkomen worden. Maar vader en moeder hebben het al zwaar genoeg met elkaar, ze gaan tenslotte uit elkaar. En dan bemoeien de meester-vechtersbaasjes en bazinnetjes zich er tegenaan. De ruziezoekers en de opstokers. Pikt u dat, mevrouw? Daartegen gaan we toch snoeihard procederen, meneer. U moet bikkelhard terugslaan, mevrouw.
Onze advocatenvrinden stoken de vaders en moeders steeds verder op, laten de scheiding escaleren totdat er ongelukken gebeuren.
En de kinderen betalen de rekening.
Dit type advocaat is een uitstervend soort. De zelfvoldane, geldbeluste verbale agressor. Op de universiteit leerde hij het al: winnen is het enige is dat telt. Laat die ander in het stof bijten. Kleed hem uit, verneder hem, maak hem kapot.
Grote traditionele advocatenkantoren zijn veelal een concentratie van deze personages. Semi-militaire organisaties. “War rooms” waarin door de legerleiding de strategie wordt uitgestippeld. Peperdure oorlogvoering van aanvallen en weer terugtrekken. Oorlogsretoriek, strakke top-down hiërarchie, discipline. Kritiekloze loyaliteit bij de soldaten, en wie niet voor ons is die is tegen ons. Het advocatenkantoor als leger in oorlog met een ander kantoor. De vijand heet “wederpartij”.
De bevolking pruimt het niet meer. Advocaten worden meer en meer gezien als maffiamaatjes, provocateurs en herrieschoppers. Het beroep staat aangeschreven als van zeer laag allooi. “Gehaaid en geldbelust”, is het publieke imago, aldus het rapport (PDF) van de studenten van de Radboud Honours Academy Nijmegen die het imago van de advocaat in Nederland onderzochten in samenwerking met Dirkzwager advocaten & notarissen.
Maar er is een kentering, er is hoop. De nieuwe raadsman en raadsvrouwe staan op. Sterker nog, er ontstaat een volstrekt nieuwe manier van juridische dienstverlening, waarin de traditionele advocaat geen rol van betekenis meer speelt. Richard Susskind, een Engelse schrijver en jurist, voorspelt een revolutie in advocatenland. Zowel in de VS als in Europa. Niet de deskundige en eigenwijze “topadvocaat” heeft het in de toekomst voor het zeggen maar de mens zelf. We gaan het zelf doen. Steeds meer informatie en deskundigheid zijn via internet te raadplegen en aan te leren, zegt Susskind, zodat de afhankelijkheid van een juridische “deskundige” overbodig wordt. We worden onze eigen advocaat!
Ook is er verandering in het domein van het strafrecht. De Doedens’, Spongen en Hammersteins sterven uit. Hun trucjes zijn te doorzichtig geworden. Hun arrogantie en zelfingenomenheid stuiten op weerstand, zowel bij het grote publiek als bij de rechters. In hun plaats komen de Restorative Lawyers. Advocaten die niet vechten en pochen, maar juist werken aan het herstellen van de beschadigde relatie. Een waanzinnig moeilijke opgave na een ernstig delict met schade en letsel. Onder hun leiding komen daders en slachtoffers meer en meer met elkaar in gesprek. Ze stimuleren bewustwording bij hun cliënten en proberen de breuk in de rechtsorde te herstellen met een goed gesprek tussen dader en slachtoffer.
Ook voor echtscheidingen is deze ontwikkeling een weldaad. Na de Zeister jongetjes weten we hoe een vechtscheiding kan eindigen. De rol van de advocaten is nog niet onderzocht, maar ik vrees het ergste.
Hoog tijd voor de nieuwe jurist.
