De financiële en politieke wereld is opgelucht dat de democraten en republikeinen aan de andere kant van oceaan het weer op een akkoordje gegooid hebben. Maar indien wij echt zo overtuigd zijn van de juistheid van onze eigen begrotingsdiscipline dan zouden we toch juist teleurgesteld moeten zijn over de vooruitschuifpolitiek waar een Zuid-Europees land zich voor zou schamen?
Fiscal Cliff
Wat houdt die rare term ‘Fiscal Cliff’ eigenlijk in? Het is niet meer dan een pakket aan maatregelen dat men kennelijk vooraf bedacht en die de Amerikaanse overheid verplicht moet doorvoeren indien geen goedkeuring is verleend door de Senaat aan de overheidsbegroting voor het komend jaar. Dat pakket aan maatregelen behelst vooral forse bezuinigen op de overheidsuitgaven en belastingverhogingen die vooral de sociaal zwakkeren en de midden inkomens treffen. Dus eigenlijk het soort maatregelen die wij in Europa en vooral in Nederland op dit moment wel doorvoeren.
Door het bereiken van het akkoord nemen de Verenigde Staten dergelijke maatregelen dus juist niet. Het vreemde is dat wij daar opgelucht ja zelfs opgetogen over zijn terwijl we voor ons Nederland en Europa het een absolute noodzaak vinden dat de broekriem wel stevig wordt aangehaald. Sterker nog, de binnenlandse en Europese politieke agenda wordt sinds 2008 maar door twee zaken bepaald, zijnde het begrotingstekort en de daarmee sterk samenhangende hoogte van de staatsschuld. In de besluitvorming is het maximum van 3 procent voor dat begrotingstekort heilig verklaard of op zijn minst niet voor discussie vatbaar. Het nieuwe kabinet is pas een paar weken oud en ook nu al ontpopt de PvdA minister van financiën Dijsselbloem zich op dit punt als star en tot geen beweging bereid. Hij haastte zich om zijn partijgenoot Asscher nadrukkelijk niet bij te vallen toen die opperde bij een nog meer terugvallende economie de mogelijkheid tot extra bezuinigingen maar even te laten rusten.
Europese aanpak
Nee, het kabinet met in haar kielzog de semi-overheid voert bezuinigingen en lastenverzwaringen onverminderd door en wil dat laten weten ook. Zelfs in de wetenschap dat de toch al vastzittende economie hier op korte termijn nog een extra tik van zal krijgen. Met het dreigement van opschorten van financiële steun weten wij aan de hand van grote broer Duitsland onze Zuid-Europese broeders en zusters tot nog draconischer maatregelen te dwingen.
Het lijkt wel of wij hier allemaal achter staan er is eigenlijk weinig tot geen protest en al helemaal niet nu met de jaarwisseling achter de rug in de media ineens wat positieve geluiden verschijnen. Een aantal kopstukken uit de vaderlandse en Europese politiek, zelfs ondersteund door gezaghebbende economen, stelt dat het ergste wel eens snel achter de rug kan zijn. Zo wordt betoogd dat het in de Zuid- Europese landen alweer wat beter gaat, zijn we er van overtuigd dat de twijfel die er begin 2012 nog was over het voortbestaan van Euro inmiddels is weggenomen en dat de wereldhandel weer aantrekt.
”Houd vol! Onze maatregelen werken echt,” willen ze eigenlijk zeggen. Aan deze positieve vooruitzichten, die overigens in de eerste weken van een nieuw kalenderjaar een gebruikelijk verschijnsel zijn, wordt steevast en met nadruk één randvoorwaarde nadrukkelijk gekoppeld. Namelijk, dat in de Verenigde Staten tijdig – dit keer was het uiterlijk 3 januari 2013 – een begrotingsakkoord bereikt moet zijn omdat anders de “Fiscal cliff’ dreigt. Deze onheilspellende term betekent dat de Verenigde Staten dan onontkoombaar in een situatie van economische krimp terecht komt die de rest van de wereld en vooral ook Europa zal meetrekken, waardoor het ontluikende positivisme weer terug in de kast kan.
Hoe anders dan Europa bezien wij dus op dit punt de big spenders in het land van de onbegrensde mogelijkheden. Nog veel gekker is dat wij ons door de Amerikanen laten zeggen dat wij toch eindelijk eens werk moeten maken van het Europese schuldenprobleem en daarbij nog deemoedig de ogen neerslaan ook.
In het hypothetische geval dat de Verenigde Staten zichzelf zouden opleggen dat ook zij zich aan de financiële regels van het Europese stabiliteitspact moeten conformeren zouden zij direct op het matje moeten komen bij mevrouw Merkel. Immers, met een begroting tekort van tegen de 9 procent en een staatsschuld per inwoner, die die van de gemiddelde Griek ruimschoots overtreft zouden toch alle alarmbellen af moeten gaan. Door Obama en zijn neefjes zou terstond een pakket aan maatregelen ter goedkeuring aangeboden moeten worden. Een pakket dat op zijn minst lijkt op de maatregelen die horen bij de term ‘fiscal cliff’. Dit is echter niet het geval en daar zijn we opgelucht over, zo was ook aan de beurkoersen te zien.
Too big to fail?
Maar waarom gelden de door ons en voor ons zelf vastgestelde heilige begrotingsnormen voor de Verenigde Staten ineens niet meer? Vooraanstaand en bekend topeconoom Arnoud Boot hoorde ik vorige week op een dergelijke vraag op de radio (VARA: radio 1 Felix Meurders) antwoorden dat hij daar niet zo mee bezig was. Hij zag het meer als een potje wederzijds pesten tussen de democraten en republikeinen. Ook heeft het argument – maar dat is meer een vaststelling – ‘too big to fail’ veel aanhangers. Iedereen die wel eens een geschiedenisboek open heeft geslagen, ongeacht welke periode uit de wereldgeschiedenis, zal weten dat ‘too big to fail’ nooit bestaan heeft en dus ook nu niet zal bestaan. Ook meneer Boot zal zeer wel op de hoogte zijn van het feit dat de staatsschuld van de Verenigde Staten alleen nog maar houdbaar is bij de huidige zeer lage rentestand, maar dat juist die oplopende schuld ooit tot een verhoging van de rentestand zal moeten leiden en dan is lijden een last. Het wachten is wat dat betreft tot de eerste kredietbeoordelaar het toch aandurft om de obligate triple A status van de Verenigde Staten naar beneden bij te stellen.
Het huidige gesloten akkoord geeft slechts twee maanden uitstel, 1 maart 2013 is weer een datum die de financiële en politieke wereld in spanning houdt omdat dan het kredietplafond weer bereikt zal zijn. Ook dan zullen we weer hopen dat ze er net op tijd uitkomen, dat redt ons dan weer voor de korte termijn. Misschien is het toch beter dat we ons langzamerhand gaan voorbereiden op het moment dat ze er niet uitkomen en als we echt overtuigd zijn van de juistheid van onze eigen begrotingsdiscipline zou dat voor de lange termijn ook beter zijn.
