De opiniepagina’s van kranten en nieuwswebsites stonden de afgelopen dagen bol van de artikelen over het islamitisch geïnspireerd terrorisme, over de vraag naar de relatie tussen geweld en islam en of er zich een nieuwe islamitische ‘terreurschool’ ontwikkelde. Instigator van dit debat was politicus Frits Bolkestein, die in de Volkskrant betoogde dat geweld en islam intrinsiek bij elkaar horen. Later werd daarop gereageerd door Enis Odaci en Arnold Yasin Mol die met een uitvoerig betoog uitlegden hoe het islamitische recht- en wetsysteem werkte en dat er echt geen plaats is voor een terreurislam in dat bestel. Marcel Hulspas, schrijver van een onlangs uitgekomen bijzonder originele biografie van de profeet Mohammed, stelde in een column op ThePostOnline dat, mede door het ontbreken van een centrale autoriteit in de islam, het iedere moslim vrijstaat om haar of zijn islam naar eigen believen te interpreteren, zich niets aantrekkend van de opvattingen van de traditionele rechtsscholen.
Monotheïstische godsdiensten zijn naar hun aard intolerant. Toen het christendom met haar ene God haar opwachting maakte in het polytheïstische Romeinse rijk, waren de eerste Romeinse reacties in eerste instantie afwachtend, maar als snel beseften de Romeinen dat het intolerante christelijke godsbeeld, mochten de christenen de overhand krijgen, zou leiden tot de ineenstorting van het Grieks-Romeinse pantheon. En dat gebeurde ook. Het christendom zou de heersende en uiterste intolerante godsdienst worden van Europa.
De islam is al even onverdraagzaam als het christendom in haar claim dat er maar een God is. En we zien een herhaling van de –christelijke- geschiedenis, van tolerantie ten opzichte van andere geloven is in de islamitische geschiedenis slechts beperkt sprake, uitzonderingen daargelaten.
Van de intolerantie van het christendom zijn inmiddels de scherpe kantjes afgegaan door de Verlichting en de noodzaak van de kerken om zich, wilden ze overleven, aan te passen aan de nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. In de islam is de kwestie van de intolerantie op dit moment een van de heetste hangijzers. De hardliners, zoals Islamitische Staat, propageren nul tolerantie en tegelijkertijd zien we dat een islamitisch land als Tunesië een democratische, seculier te noemen grondwet heeft aangenomen die zijn gelijke in de islamitische wereld niet kent. Moslims blijken dus alle kanten op te kunnen vlieden, het zijn net mensen.
Keren we terug naar het recente ideologische debat over de islam. Bolkestein maakt de fout de hele islam te bezien in het licht van de islamitische terreur (waarvan overigens vooral moslims slachtoffer zijn, maar dit ter zijde). Maar hij heeft gelijk als hij zegt: “Een open debat over de aanpassing van de islam aan de moderne wereld gebaseerd op feiten en zonder vooringenomenheid is … noodzakelijk. En hij kan die schoen direct zelf aantrekken want hij heeft met voorbijgaan aan heel wat feiten (de democratie in Tunesië bij voorbeeld) en zeer vooringenomen (‘de jihad is een centraal onderdeel van het islamitisch publiek recht’) zijn stuk geschreven.
Voor wat betreft de opinie van Odaci en Mol, ze hebben ongetwijfeld een punt als ze stellen dat de traditionele rechtsscholen in de islam allerlei obstakels opwerpen eer een heilige oorlog begonnen mag worden. Maar zij stellen ook: ‘De Sharia is een complex van meningen waarin uiteindelijk meerderheidsstandpunten gevormd worden en die dus ook kunnen veranderen door de tijd’. En dat is hun Achilleshiel want daarmee erkennen ze impliciet dat er mettertijd nieuwe visies kunnen ontstaan over de Sharia, en ook al heeft de terreurvisie van IS nog geen meerderheidsstandpunt, een minderheidsstandpunt heeft ze wel. Bovendien kun je je afvragen wat een meerderheidsstandpunt is als er vier rechtsscholen zijn.
Ik ben het het meest eens met wat Marcel Hulspas betoogt, namelijk dat het systeem van de islamitische rechtsscholen failliet is. Ik vind het weliswaar te sterk uitgedrukt, maar ik stel met Hulspas vast dat de traditionele islamitische bolwerken van alle kanten ideologisch bestookt worden en er meer en meer ideologische gaten vallen, -onder andere- gevuld door een stroming die we de terreurislam zouden kunnen noemen.
Het debat zal doorgaan en niet verstommen, en dat is ook het geval in het Khalifaat zelf, waar, ThePostOnline berichtte er onlangs al over, tussen diverse facties een verbale en zelfs fysieke strijd is uitgebroken, over ideologie, over te volgen strategieën, over de behandeling van de strijders zelf. ISIS wordt verzwakt door haar vijanden in de lucht en op de grond, maar de interne ideologische strijd zou zomaar haar ondergang kunnen betekenen. Mocht dat zo zijn dan is dat goed nieuws. Maar de realiteit gebiedt ons ook te zeggen dat het gedachtegoed dat ISIS zo succesvol heeft gepresenteerd en geïmplementeerd zal gaan bijdragen aan een bijzonder verwerpelijke islamitische stroming of zo je wilt rechtsschool.
