Er wordt wat moed ingepraat op links de laatste tijd. Journalisten, historici en andere peptalkers roepen dat het avondrood de horizon kleurt, dat de tijden gaan veranderen. Denkers, politici, demonstranten genoeg.
En het zal tijd worden ook, want het crisisjaar 2008 ligt al weer even achter ons. Het kapitalisme is inmiddels een aantal keer failliet verklaard, maar daarmee nog niet verdwenen. Alternatieven komen niet van de grond, de tijd begint te dringen.
Een van de linkse journalisten die vertrouwen houdt is Rutger Bregman van De Correspondent. Bregman put zijn hoop uit de Occupy-beweging, de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam en van het Place de la Republique in Parijs. In de coulissen wachten Bernie Sanders, Jeremy Corbyn en Jesse Klaver voor het echte werk.
Historicus Bram Mellink ziet ook linkse ideeën en belangstelling genoeg, maar volgens hem ontbreekt het links aan zelfvertrouwen. Zo worden plannen niet concreet en komt beleid niet van de grond.
Toch is in Griekenland het links-radicale Syriza niet zonder zelfvertrouwen aan de macht gekomen. Geholpen door mooie beloften, waarvan de mooiste: Griekenland blijft lid van de Euro, schuldeisers kunnen de boom in en geen nieuwe bezuinigingen!
Iets eerder hees Frankrijk de socialist Hollande in het zadel. Zijn beloften: ik trek de economie uit het slop, regel banen voor jongeren en verlaag de pensioenleeftijd. De linkse hoop in Spanje – Podemos – is nog niet aan regeren toegekomen, omdat het samenwerking met andere partijen blokkeert. In Brazilië zitten twee linkse presidenten (de huidige en de vorige) tot hun nek in een corruptieschandaal, president Hollande bakt er in Frankrijk niets van en in Griekenland is van alle beloften alleen de Euro nagekomen.
Wat gaat het mis met links? Dit: het onmogelijke beloven en mensen teleurstellen. De handel in hoop is een cynische weg naar de macht. Daar eenmaal aangekomen worden de beloften onvermijdelijk gebroken. Links liegt.
Zachte heelmeesters als Bregman en Mellink preken voor eigen parochie. Het is beter voor links als iemand van buiten de ramen eens lapt. Dan wordt het uitzicht misschien onaangenaam, maar wensdenkers zijn vaker allergisch voor het onaangename.
Nog een ongemakkelijke werkelijkheid: de crisis is niet begonnen door de banken, maar door de Amerikaanse overheid. Een breed gedragen politiek dogma – dat iedere Amerikaan een eigen huis moest bezitten – heeft de huizenmarkt in de jaren negentig en daarna overspoeld met waardeloze hypotheekcontracten. Sociaal-economische sturing door Democraten en Republikeinen heeft de huizenmarkt ontwricht en later – geholpen door de banken – het financiële systeem naar de afgrond geduwd.
In Europa hebben overheden zich in de jaren voor de crisis misdragen door een overdaad aan schulden op te bouwen en met belastinggeld op financiële markten te speculeren. Als de crisis het vertrouwen in de banken om zeep geholpen heeft, waarom staat het vertrouwen in de overheid bij links nog zo fier overeind?
De overheid als grote herverdeler, als bezorger van banen en een basisinkomen. Een overheid die ondernemers hun winsten afroomt en verwacht dat zij risico’s voor lief nemen. Een droomwereld waar de overheid zorgt en regelt, waar nivelleren een nationale feestdag heeft en waar kleinschalige landbouw 7 miljard mensen voedt.
Links als levensgevoel ken ik nog van vroeger. Een gevoel dat gaat over de bevrijding van mensen en over anderen helpen die een zetje nodig hebben of soms wat meer. Genoeg mensen in het nauw door echte armoede, maatschappelijke achterstand en religieuze onderdrukking. Er is nog werk genoeg voor links. Maar zet eens een ander deuntje op, zonder holle slogans, salonsocialisten en valse beloften. Lap de ramen ook van binnen of beter, zet ze open.
Bekijk ook het interview van Roderick Veelo met Rutger Bregman.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTL Z.
