In de Volkskrant stond zaterdag een dramatisch interview met voorzitter Hans Spekman van de Partij van de Arbeid. Dat interview moest halverwege afgebroken worden omdat Spekman wegliep. In een tweede sessie herpakte hij zich. Het weglopen had van doen met de door Frenk van der Linden en Pieter Wiebeling opgerakelde ruzie met zijn zus Anneke en met de herinneringen aan zijn psychotische zus Barbara. ‘Zij overleed na jaren van prostitutie, heroïnegebruik en een reeks van zelfmoorden.’ Het was duidelijk dat Spekman ernstig in de war was.
Spekman wilde in dat interview de PvdA ‘weer diametraal tegenover de VVD plaatsen’. Het moest volgens Spekman weer knetteren tussen PvdA en VVD. Maar behalve de VVD viel Spekman zijn eigen minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, aan. Dat knetterde. Knetteren ging het nog veel meer, maar niet tussen PvdA en VVD. Afgelopen dinsdag kwam naar buiten dat Felix Rottenberg van mening is dat Diederik Samsom ‘de bedrijfsleider is van het kabinet is’ en dat hij moet opstappen en met hem vrijwel de gehele PvdA fractie. Dat was geen loze kreet want Rottenberg is de voorzitter van de kandidatencommissie die Tweede Kamerlijst van de PvdA samenstelt. “Stom en fout” oordeelde Spekman.
De uitspraken van Rottenberg deden mij onwillekeurig denken aan die van Paul de Groot na de dramatische verkiezingsnederlaag van de CPN in 1977. De Groot weet die nederlaag behalve aan de Molukse treinkaping bij De Punt aan het falen van het gehele partijbestuur. Er was sprake geweest van “passiviteit in de klassenstrijd, duldzaamheid tegenover revisionistische invloeden (…) lonken naar ‘geloofwaardigheid’ bij de bourgeoisie.”
Net als De Groot destijds is Rottenberg de sterke man achter de schermen en net als De Groot wordt hij geplaagd door politieke stemmingswisselingen.
Gaat de PvdA nu dezelfde weg als de CPN destijds? Zijn wij getuige van de ondergang van de sociaal-democratie?
Het lijkt er sterk op. De meest populaire PvdA-er, Ahmed Aboutaleb, hield op 1 september de H.J. Schoolezing, georganiseerd door het weekblad Elsevier. Het betoog van Aboutaleb had een hoog VVD gehalte. Hij hield niet op te hameren op het economisch belang van de grote steden voor de Nederlandse economie. Rotterdam verdiende 60 miljard per jaar. Mochten ze daar ook wat van terugzien? Als Nederland vooruit wilde dan moesten we ruim baan geven aan de randstedelijke economie en aan de ondernemers. In plaats daarvan hield te regering zich vooral bezig met verdelingsvraagstukken. ‘Een procentje hier, een procentje daar’. Aboutaleb liet er geen twijfel over bestaan dat het gekissebis daarover het land niet vooruit zou helpen. Aboutaleb sprak met afgrijzen over de ‘ideologische debatten’ op het Binnenhof en roemde de goede samenwerking met Jozias van Aartsen, burgemeester van Den Haag.
Het was een bevlogen lezing die door het in grote getale opgekomen Elsevier-publiek met een ovationeel applaus werd beloond. Een grotere kloof tussen ambtsdragers van PvdA huize en de voorzitter van die partij is niet denkbaar.
Nee, het uitroepen van de klassenstrijd en het wegsturen van de gehele PvdA fractie zullen de gebroken PvdA niet genezen. De PvdA is bipolair geworden en de acties van Hans Spekman en Felix Rottenberg lijken de lugubere voorbereiding te zijn tot zelfdoding.
