Op 12 september zijn er verkiezingen. Zelfs de meest wereldvreemden zijn er inmiddels van op de hoogte, vrees ik. Alle kranten hebben dit weekend in hun weekendeditie meerdere pagina’s gewijd aan interviews met oud politci, Sywerts stemwijzer en interviews met politici die nog niet van Drees trekken/cashen in het bedrijfsleven. Het CDA, spartelend als een vis op het droge, besloot een laatste poging te doen om het noodlot te keren. Een vreselijk wanhopige, doorzichtige en vreselijk slecht gespinde noodoplossing. Ik heb het natuurlijk over het draaien over de langstudeerboete.
Gedraai
Er is tot nu toe geen duidelijkheid over de toekomst van de langstudeerboete, ondanks de Kamermeerderheid die er is voor het afschaffen van de boete. Zijlstra beweert dat het afschaffen van de boete 400 miljoen kost, al is dat maar de vraag. Daarbij komt er natuurlijk ook de nodige juridische rompslomp bij kijken. Toch blijft het een gek fenomeen: 125 van de 150 Kamerleden zijn tegen de boete, hij zal binnenkort misschien betaald worden en daarna snel weer afgeschaft worden. Maar hetgeen het meest in het oog springt, is de belabberde manier waarop het CDA deze draai in de markt zet.
Ten eerste. Het CDA heeft een geschiedenis met het afbranden van gedraai. De namen Jack de Vries, Wouter Bos, en Jan Peter Balkenende zeggen u wellicht iets. Zodra je zelf een ander standpunt inneemt over een onderwerp wat zoveel media-aandacht heeft gekregen, zorg dan dat het ‘nieuwe inzicht’ wat eerder voor de verkiezingen gepresenteerd wordt. Zo lijkt het niet meer populistisch: nee, het is populistisch. Het heeft veel weg van het geven van geladen pistolen of zelfs kanonnen aan de concurrentie.
Argumenten voor afschaffing
Ten tweede. Er zijn tal van argumenten om de langstudeerboete af te schaffen. Sterker nog, Sander de Rouwe heeft ze het hele jaar aangehoord. Als deze voormalig wasmachineverkoper hier een selectie van had gemaakt (ongewenste effecten, rechtsonzekerheid, houdt geen rekening met uitzonderingen: pick one) en over had genomen, dan had dat niet verkeerd uitgepakt. Laten zien dat je luistert naar de argumenten van de tegenstander; de politiek wordt haast weer menselijk. Maar helaas laat het CDA die kans onbenut.
Ten derde. Het CDA spint het nu als volgt: niet de langstudeerboete is het grootste probleem, maar de ‘gewoonstudeerboete’. Hiermee doelen de christenen op het invoeren van een sociaal leenstelsel. Geen populaire maatregel. Echter: het huidige systeem is onbetaalbaar en we nemen internationaal gezien een unieke positie in wat betreft dit systeem. Daarbij is er ook weinig draagvlak in de Tweede Kamer voor het niet invoeren van het sociaal leenstelsel, al wil de SP hier natuurlijk wel geld voor uittrekken.
Betere opties
Wat het CDA had moeten doen? In de eerste plaats had Buma niet moeten draaien, al is het niet ondenkbaar dat zijn knieën week werden voor die studenten op het Utrechtse Janskerkhof. Maar met de huidige stand van zaken waren er andere en betere opties. De draai is an sich niet zo gek als hij lijkt. Het CDA richt zich op gezinnen (hoeksteen van de samenleving) en studenten hebben doorgaans ook een familie. Een verhaal over dat gezin waarin dat ene kind maar niet wil ontpoppen, het even niet meezit, en nu gestraft wordt: dat werk.
Een andere en betere optie is de volgende. Ik gun De Rouwe een persconferentie, aangezien hij een nogal verloren indruk maakte bij het onderwijsdebat bij studentenvereniging L.A.N.X. en je je niet aan de indruk kon onttrekken dat deze beleidswijziging buiten zijn bereik gemaakt is. Sterker nog: het leek alsof hij tot een van de laatste behoorde die het hoorde.
Gemiste kans
In die persconferentie breekt Sander. Hij vertelt dat hij het hele jaar dit wanstaltige beleid heeft moeten verdedigen. De argumenten van de studentenorganisaties waren valide en de oppositie had gelijk. Hij kan het niet langer aan en roept Buma op om hem te volgen. Buma, gespeeld gepikeerd dat dit mediacircus optrad buiten zijn zicht, ziet na een dag of twee ook het licht. Het had het nieuwe beleidsvoornemen van het CDA veel redelijker laten lijken, want in overleg met de sector. Daarbij was er meer media-exposure geweest dan dit klein relletje. Stel je die hetze eens voor. Krantenkoppen: “Verdeeldheid bij het CDA?”, “Buma voor het blok” en “Buma volgt De Rouwe: einde langstudeerboete in zicht”.
Goed voor een midweek voorpagina’s. Het had er uit kunnen zien alsof deze draai niet was ontstaan door de peilingen, maar door een redelijke overweging. En het had even geleken alsof het CDA nog enig idee heeft voor wat er speelt in de maatschappij. Een gemiste kans.
