Een verbitterde vrouw siste hoorbaar op de rij achter mij dat Tony Blair de verkiezingen danwel had gewonnen, maar “We zullen weldra de partij van hem terugpakken”. Het was het Labourcongres in Blackpool midden jaren negentig dat ik samen met PvdA voorzitter Ruud Vreeman bijwoonde. Tony Blair was de zegevierende ‘New Labour’ premier. De oude garde van Labour, de ‘looney left’, lag aan diggelen. Twintig jaar later voert Labour alsnog het gevecht om het verleden. Tony Blair en zijn spindoctors Peter Mandelson en Allister Campbell trekken alle registers open om de verkiezing van Corbyn te voorkomen. “U mag mij haten, maar doe dit de partij niet aan”, klonk de wanhopige oproep van Blair en de zijnen.
De held van het oude Labour, Jeremy Corbyn, corrigeert Blair terecht op een aantal ontsporingen. Een correctie die sociaaldemocraten door heel Europa ter harte zouden moeten nemen. Zo vergat Blair na zijn hervormingen controle te blijven uitoefenen op de publieke sector. Hij deed onvoldoende om de Londense City, het kloppende financiële hart van de wereld, aan banden te leggen. De falende markt en uitverkoop van de publieke sector gingen ten koste van gewone burgers. Overheidssturing om burgers te beschermen is meer dan ooit van belang. Burgers verdienen een ‘vijfsterren overheid’ en hebben deze hard nodig.
Sociaaldemocraten als Blair hebben geloofd in de maakbaarheid van samenlevingen door militaire interventies. De invasie in Irak en zijn bondgenootschap met Bush jr. werd zijn ondergang. Terecht stelt Corbyn dat we moeten afzien van militaire interventies met gewapende troepenmachten. Vanuit de lucht kan onrecht tijdelijk een halt worden toegeroepen, maar het is de lokale bevolking en het zijn de lokale strijdmachten die bewegingen als ISIS of de Taliban moeten verdrijven.
De sociaaldemocratie heeft het Europa van de vrije markt mogelijk gemaakt. Het vrije verkeer van personen als basisidee voor een open Europa is voor velen belangrijker dan de moderne slavernij die de Europese arbeidsmigratie heeft aangericht onder chauffeurs van internationale transportondernemingen. Zonder herziening van het Europese verdrag zal de sociaaldemocratie verder vastlopen in de Brusselse bureaucratie waar globalisering, vrije markt en grootschaligheid de norm zijn. Ook daar steun voor Corbyn.
Tegelijkertijd kleven er een aantal grote bezwaren aan de richting van Corbyn. Zijn vriendschap met Hamas en Hezbollah zijn meer dan verdacht. Het zijn tekenen van sluimerend en opkomend antisemitisme binnen links. Corbyn’s warme woorden voor het huidige Rusland van Poetin zijn evenzeer dubieus.
Brussel heeft een te streng begrotingsbeleid willen opleggen. Eens met Corbyn, maar hij stelt daartegenover een smijterij met de overheidsfinanciën voor. Die een van de belangrijkste redenen was waarom de kiezer de vorige Labourleider Ed Milliband bij de vorige verkiezingen niet vertrouwde. Corbyn’s begrotingsbeleid zal tevens Engeland snel in het rijtje van zuidelijke Europese landen als Portugal en Griekenland plaatsen met torenhoge schulden en oplopende rentes. Niet verstandig.
Corbyn miskent de waarde van de hervormingen van New Labour. Voortdurend dreigen gevestigde belangen de belangen van nieuwe generaties of de noodzaak van technologische innovatie tegen te gaan. Zonder oog voor die ontwikkelingen wordt het verkeerde conservatisme omarmt.
Technologische innovatie maakt ons leven beter, het draagt bij aan economische groei en is de bondgenoot van de sociaaldemocratie. Staatsbedrijven zijn niet per definitie beter voor de mensheid, de computer is beter dan de typemachine. Corbyn leeft hier teveel in een nostalgisch verleden.
De sociaaldemocratie zal daarnaast nieuwe allianties moeten opzoeken in plaats van het terugvallen op het ‘Old labour’ van Corbyn. Zonder medewerking van het midden- en kleinbedrijf zullen we geen moderne arbeidsmarkt met meer zekerheid voor werknemers kunnen vormgeven. ‘Flexibiliteit en zekerheid’ in de arbeidsmarkt moet MKB-proof zijn. Dat geldt ook voor de loonontwikkeling. Hier zal óok het bedrijfsleven moeten bijleren.
“Cheap workers and rich consumers” is een onhoudbare stelling die de werkgevers uiteindelijk zelf de nek om zal draaien. Op het gebied van de sociale zekerheid, de uitkeringen voorop, zullen regelingen ten allen tijde activerend moeten zijn. Verstikkende betutteling van uitkeringsgerechtigden moet worden bestreden. Participatie boven afhankelijkheid. De Conservatieven van Cameron laten Britten aan de onderkant lelijk in de steek, maar een Corbyn zal hen niet uit de Britse -bijna erfelijke- onderklasse bevrijden.
Corbyn, en velen met hem, zijn de weg kwijt als hij de uitholling van de onderlinge solidariteit toestaat door de schulden van Griekenland over te nemen en tegelijkertijd toestaat rijke Grieken hun vermogen op buitenlandse rekeningen te laten stallen. Het Europese ideaal wordt ondermijnd als de West-Europese landen de asielzoekersquota van onwillige Oost-Europese landen voor haar rekening wil gaan nemen. Het beloont extreem rechts in Oost-Europa en het voedt extreem-rechts in West Europa.
Europese landen als Slowakije of Hongarije die geen asielzoekers willen opnemen moeten daarom uitgesloten worden van voordelen die het lidmaatschap van de Europese Unie voor die landen biedt. Op het gebied van asiel kunnen we niet, met een nog altijd zeer moeizame integratie, de poorten openzetten, anders dan voor erkende vluchtelingen. We kunnen geen arbeidsmigratie stimuleren als we te maken hebben met een hardnekkige langdurige werkloosheid in Europa.
De sociaaldemocratie zal er niet aan kunnen ontkomen om haar verworvenheden, beter dan tot nu toe het geval is, te beschermen. Een welvaartsstaat met al haar verzorgingsarrangementen is per definitie een gesloten systeem. Het is een sociaal contract van burgers, belasting- en premiebetalers, samengebracht in wetten en gesanctioneerd en gehandhaafd door de overheid. Wie daar onderuit probeert te komen mag niet op coulance rekenen, ook internationaal niet.
De versterking van de moderne welvaartsstaat, en de bescherming van de meerderheid die ervan afhankelijk is, moet centraal komen te staan in de toekomst van de sociaaldemocratie. De sociaaldemocratie zal progressief én conservatief moeten durven te zijn. Zonder die bereidheid zal Labour in Engeland en daarbuiten blijven vechten om het verleden, met veel toeschouwers maar met steeds minder aanhangers.
