Soms kom je op onverwachte plekken op het web pareltjes tegen. Van de week belandde ik in een wat neogotische bui op de website van ene Bronnie Ware, een vrouw die jarenlang mensen op hun sterfbed begeleidde. Ik verwachtte het gebruikelijke gezweef, maar Bronnie bleek prettig aards. Ze vertelt op haar blog hoe ze ontdekte dat mensen ook in de manier waarop ze doodgaan best op elkaar lijken. Terugkijkend op hun leven kwamen haar patiënten met telkens weer dezelfde zaken waar ze spijt van hadden. Bronnie turfde en maakte een top vijf. Een enorme cliché top vijf, maar dat maakt hem niet minder waar. Er staan ook tips bij, voor het geval het niet al meer dan duidelijk was. Lees en doe er je voordeel mee.
1. Ik wou dat ik de moed had gehad om trouw aan mezelf te blijven, in plaats van te proberen aan de verwachtingen van anderen te voldoen.
Dit was het meest voorkomende spijtpuntje. Als het allemaal bijna voorbij is, is het makkelijker om eerlijk terug te kijken en te beseffen hoeveel dromen je onvervuld het afvoerputje in hebt laten verdwijnen. De meeste mensen die bij Bronnie hun laatste adem uitbliezen hadden achteraf bezien nog niet de helft van hun dromen waargemaakt. Doodgaan terwijl je weet dat je zelf je dromen hebt laten afsterven met de keuzes die je gemaakt, of erger nog, niet gemaakt hebt, om aan de een of andere norm te voldoen. Lijkt me niet fijn.
Tip: F**k wat anderen denken. Probeer ten minste een paar van je grootste dromen uit te laten komen, zolang het nog kan. Als je je gezondheid kwijt bent, is het te laat. Gezondheid is vrijheid, maak er gebruik van.
2. Ik wou dat ik minder hard gewerkt en meer tijd aan mijn gezin besteed had.
Bijna alle mannelijke patiënten die Bronnie verpleegde en een groot deel van de vrouwen noemden dit als spijtpuntje nummer twee. Veel voorkomend misverstand: in plaats van te genieten van het gezelschap van je partner en je kinderen te zien opgroeien, ga je liever nog een paar uurtjes rondrennen in het hamsterrad van je werk. Vanuit het rare idee dat je onmisbaar bent, of zoiets.
Tip: Nee, je bent niet onmisbaar en nee, je hoeft niet non-stop te werken om je geliefden alles te kunnen geven wat ze nodig hebben. Ze hebben er meer aan dat je er af en toe gewoon bent. Minder verdienen en meer tijd overhouden voor gezelligheid: helemaal niet zo’n gek idee.
3. Ik wou dat ik de moed had gehad om mijn echte gevoelens te uiten.
Verbazingwekkend veel mensen onderdrukken dag in dag uit wat ze echt voelen, om de lieve vrede met anderen te behouden. Gevolg: je leidt een middelmatig bestaan en wordt nooit degene die je hadden kunnen zijn. Wees niet verrast als je tegen het eind letterlijk ziek bent van bitterheid en wrok.
Tip: Alle begin is moeilijk. Mocht je ineens besluiten om toch eerlijk te zijn over wat je voelt, ga er dan niet vanuit dat iedereen gelijk hoera staat te roepen. Maar uiteindelijk tilt eerlijk zijn de manier waarop je met de mensen om je heen omgaat naar een totaal nieuw en een stuk gezonder niveau. En mocht het helemaal misgaan, dan ben je ongezonde relaties uit je leven aan het wieden. Linksom of rechtsom, je gaat er op vooruit.
4. Ik wou dat ik meer contact had gehouden met mijn vrienden.
Veel van Bronnies patiënten probeerden op hun sterfbed oude vrienden op te sporen. Dat lukte helaas niet altijd. Dat geweldige vriendschappen door de jaren heen door je vingers glippen lijkt normaal: mensen verhuizen, iedereen heeft het druk, lalala. Maar alle stervenden hadden enorm veel spijt dat ze niet meer tijd en moeite in hun vrienden hadden gestoken. Als je weet dat je dood gaat, ga je je geliefden en vrienden missen. En degenen die je niet meer ziet, blijf je missen. Zo simpel is het.
Tip: Voor wie doodgaat wordt het fysieke vanzelf minder belangrijk. Ja, je wilt je financiële zaken op orde krijgen, maar niet vanwege geld of status — meer om zo goed mogelijk voor degenen die je liefhebt te zorgen. Maar meestal ben je te ziek en te moe om die dingen te regelen. Dus uiteindelijk komt het in je laatste weken allemaal neer op liefde en relaties. Dat is blijkbaar waar het om draait. Ja, je bent een eenentwintigste-eeuws mens met een smartphone, maar in de basis blijf je een zoogdier en een groepsdier. Probeer wat meer tijd en energie in dat deel van je te steken.
5. Ik wou dat ik mezelf wat gelukkiger had gemaakt.
Dit vond ik een verrassende. Blijkbaar realiseren we ons niet hoe zeer ongelukkig zijn een keuze is. Het is heel gemakkelijk om te blijven kiezen voor oude patronen en gewoonten, te blijven hangen op bekend terrein dat je eigenlijk ontgroeid bent. Je behoefte aan oude zekerheden en veiligheid door te laten sijpelen in je emoties en in je leven, tot de hele boel op slot zit. Uit angst voor verandering doe je alsof je tevreden bent met die ouwe meuk. En daarmee hou je niet alleen de mensen om je heen, maar ook jezelf voor de gek. Intussen verlang je er diep van binnen naar om eens keihard om jezelf te lachen. Om malligheid en onzekerheid, om speelsheid in je leven terug te brengen. En jij vraagt je af waarom je niet gelukkiger bent? Bronnie ontdekte dat voor mensen die op hun sterfbed liggen, alle van buitenaf opgelegde ballast totaal onbelangrijk werd. Alleen liefde en relaties bleven over. Hoe fantastisch moet het wel niet zijn om al die shit nu al los te kunnen laten, en gewoon je leven te leven zoals jij dat alleen kunt. Je eigen geluk te zoeken, in de jaren die je nog hebt.
Tip: Dit leven duurt maar even en bestaat uit keuzes. Dit is JOUW leven. Kies bewust, kies verstandig, kies eerlijk. Kies geluk.
