Edward Snowden zit nu al een week op de luchthaven Smeremetjevo te Moskou. Dit is nu niet bepaald een plek waar je lang wilt zijn, maar het is stukken beter dan de cel die in de V.S. op hem staat de wachten. Snowden’s verblijf in Rusland kwam veel in het nieuws: eerst zou hij doorvliegen naar Cuba, toen vloog hij toch niet en op dit moment zit hij, wachtend op asiel, al geruime op het vliegveld. In tegenstelling tot zijn Amerikaanse collega lijkt president Poetin zich weinig zorgen te maken over de inmiddels wereldberoemde klokkenluider. Hij ziet het eerder als een inspiratiebron voor geestige media-uitspraken.
Dit kan men op twee manieren duiden. Enerzijds vindt de Russische president het natuurlijk heerlijk dat hij terug kan slaan richting het westen over persvrijheid en censuur. Het past ook prima in de nieuwe Anti-Amerikaanse toon die zijn partij heeft ingezet.
Anderzijds hebben afluisterpraktijken in Rusland weinig nieuwswaarde. De gemiddelde Rus zou het eerder als Breaking News ervaren als zou blijken dat gewone burgers niet te pas en te onpas afgeluisterd worden. Dit zorgde afgelopen week voor veel grappige, maar ook ware uitspraken.
Zo zei Poetin de afgelopen week meerdere malen dat Snowden zo lang hij wil kan blijven in de transferzone van het vliegveld. Volgens de Russische wet kan de klokkenluider namelijk niet vervolgd worden: hij heeft immers geen enkele misdaad begaan op Russische bodem.
Ook stelde hij vraagtekens bij het uitleveren, vervolgen en opsluiten van klokkenluiders als Snowden en Assange. In de media vergeleek hij het met het scheren van een speenvarken: “Veel gegil, met weinig wol als resultaat.”
En zelfs als je Snowden ál veroordeeld, moet je het daar mee eens zijn: het is niet alsof hij nog veel kwaad kan aanrichten.
Persoonlijk vind ik Snowden een held. Hij gaf als een moderne Prometheus broodnodige informatie aan de wereldbevolking. In mijn ogen verdient hij daarom geen plaats in een cel, maar een medaille. De West-Europese landen stellen zich in deze zaak echter voorkomen voorspelbaar op: iedereen veroordeelt PRISM, maar niemand durft zijn hand voor Snowden in het vuur te steken.
Ik zou echter niets liever willen zien dan dat Rutte de lijn die door Poetin is gezet volgt en niet bij wijze van excuus zijn schouders ophaalt en vlug het woordje “uitleveringsverdrag” mompelt. Op dat uitleveringsverdrag moeten we namelijk in extreme tijden uitzonderingen kunnen maken. Mijns inziens is een land dat besluit de rest van de wereld te bespioneren een goede basis voor dergelijke uitzonderingen.
Zo zou Snowden niet alleen een startschot kunnen zijn van meer openheid van overheid naar publiek, maar ook van de politiek naar zichzelf. Wat betekent het immers, dat alleen Ecuador, Venezuela en Rusland zich tegen de Verenigde Staten durven uit te spreken? In hoeverre kun je jezelf als een ‘vrij’ land zien, als je uit pure angst voor een wereldmacht, niet eens een asiel wilt overwegen?
Ik hoop dat we als klein land het lef hebben om onszelf hierover eerlijk in de spiegel te kijken. Snowden verdient immers geen eenzame opsluiting, maar een podium, al is het maar op het een na slechtste vliegveld ter wereld.
