Waar klokkenluiders ontslagen worden, maken officieren die misstanden in de doofpot stoppen buitenproportioneel snel carrière in de krijgsmacht. Hooggeplaatste militairen en defensieambtenaren overtreden legio gedragsregels en wetgeving, maar slecht leiderschap en frauduleus handelen lijkt te worden beloond in het Nederlands leger.
Onlangs schetste promovenda Dieuwertje Kuijpers in dit artikel dat klokkenluiders als prioriteit worden beschouwd door de minister van Defensie, de CDS (Commandant der Strijdkrachten) en de SG (secretaris-generaal). Niet om ze te ondersteunen, maar om ze te ondermijnen, te intimideren en te bedreigen. Medische dossiers worden vervalst en op georkestreerde wijze worden klokkenluiders buiten hun eenheid geplaatst. Vervolgens gaan juristen van Defensie naarstig op zoek naar een reden om het ontslag van de ‘lastige militair’ in te luiden. Daarbovenop ijveren MIVD-agenten de reputatie van betrokkene te beschadigen bij journalisten en politici. Toen ik als aspirant-officier discriminatie op de KMA (Koninklijke Militaire Academie) aankaartte in 2012 in de Volkskrant, heb ik bovenstaande tactieken vrijwel ogenblikkelijk bemerkt.
Tot dusver hanteerde Defensie de redenatie dat de gemiddelde klokkenluider veelal een wraakzuchtige militair is en een duistere agenda najaagt. Kort nadat het bovengenoemd artikel verscheen, interviewde Kuijpers mijn advocaat Sébas Diekstra. In dit tweegesprek gaf hij aan dat hij in zijn werk ondermijnd wordt door Defensie. In aangegeven kader heeft hij recentelijk de beslissing genomen om zijn dienstbeëindiging te starten als reservemajoor bij de Landmacht. Hij vindt namelijk dat Defensie hem met betrekking tot de belangenbehartiging van zijn cliënten probeert te beïnvloeden. Defensie kan Diekstra moeilijk rancuneus en obscuur noemen, maar neemt het hem des te meer kwalijk dat hij té probaat opkomt voor zijn cliënten. Blijkbaar onderkennen de generaals niet dat we in een rechtsstaat leven en dat Diekstra de belangen van zijn cliënten gewettigd belangrijker acht dan die van hun.
De vrees om aanzien te verliezen, houdt de generaals in een onophoudelijke angstgreep. Deze geestesgesteldheid zorgt ervoor dat ze zich teveel bezighouden met het onderuithalen van klokkenluiders. Hun adagium is: “we beschermen de defensieorganisatie, maar onszelf meer!”.Dat de MIVD buitensporig veel tijd spendeert aan de tegenwerking van klokkenluiders is, in vergelijking met het effectief bespieden van militairen die sympathie koesteren voor IS, een uitvloeisel van vorenstaand adagium. Die kostbare en schaarse mankrachtverspilling, in de oneigenlijke inzet van de MIVD tegen klokkenluiders, maakt Nederland eenvoudigweg onveiliger. Punt. Vorig jaar werd onder andere bekend dat een Nederlandse onderofficier van de Luchtmacht zich had aangesloten bij IS. De Turks-Nederlands-Syrische ex-militair Salih Yilmaz, had zich reeds gelieerd aan de terreurgroep Al Nusra en maakte uiteindelijk de overstap naar IS. Dit radicaal gezelschap zou kennis over hoe Nederlandse kazernes binnengedrongen kunnen worden, al doorgegeven kunnen hebben aan Nederlandse medestrijders, die teruggekeerd zijn. De jongens en meisjes van de MIVD zouden hen beter kunnen bespieden dan ondergetekende.
Mijn geprefereerde defensiecredo is: “maak haast als je tijd hebt, dan heb je tijd als je haast hebt”. Ik ben van mening dat in de kortst mogelijke tijd een extern bureau opgezet dient te worden, dat onderzoek gaat doen naar integriteitsschendingen en misstanden binnen Defensie. Interne wegpoetsclubs, zoals de IGK (inspecteur-generaal der Krijgsmacht) en de COID (Centrale Organisatie Integriteit Defensie), kunnen – wat mij betreft – hun stofdoekjes in de wilgen hangen. De VCD (Vaste Commissie Defensie) van de Tweede Kamer, die de minister van Defensie en haar ministerie controleert, is evenmin een club die de essentiële actiebereidheid aan de dag legt, die nodig is. Wanneer deze Kamerleden een hoorzitting organiseren over misstanden bij Defensie, dan ligt hun profileringsdrang daaraan ten grondslag en niet het verlangen om structurele veranderingen door te voeren binnen Defensie.
Oneerbaar gedrag dat een hoger echelon etaleert, reflecteert altijd op een lager echelon. Bij iedere organisatie is dat het geval, maar bij Defensie kan dergelijk handelen levens kosten en verreikende gevolgen hebben voor Nederland. Officieren die extreem zelfzuchtig zijn in vredestijd, zullen diezelfde handelwijze makkelijker hanteren in oorlogstijd.
Indien de defensieorganisatie geloofwaardig wil zijn en soldaten met ruggengraat koestert, dan moeten er verdiende ontslagen vallen en geen onverdiende promoties plaatsvinden. Dat is niet alleen legitiem, maar bovenal noodzakelijk om de angstcultuur binnen Defensie voorgoed te beëindigen.
