De kogel is door de kerk. De Europese geldpers gaat rollen, en hoe. De Europese Centrale Bank gaat 1140 miljard euro in de economie pompen. Het was al lang geen geheim meer dat de ECB zou beslissen staatsleningen van eurolanden op te kopen. Alleen de precieze manier waarop was nog enigszins in nevelen gehuld. De centrale banken kopen staatsschulden, de landen kunnen goedkoper lenen en geld gaan uitgeven: Geen gezeik, iedereen rijk.
De Nederlandse bankpresident Klaas Knot heeft de laatste weken in binnen- en buitenlandse media laten weten hier niet blij mee te zijn. En gelijk heeft hij. Het is een slecht voorstel voor de hele eurozone, in het bijzonder voor Duitsland en Nederland. De economie opkrikken door te zorgen voor meer, maar goedkopere euro’s lijkt op de korte termijn gunstig voor slecht concurrerende met schuld overladen landen. De eurozone heeft nauwelijks inflatie, sommige landen hebben zelfs te maken met deflatie. Maar op langere termijn is het een rem op concurrentieversterkende hervormingen en een aanjager van devaluatie en inflatie.
Het is het recept dat de mediterrane landen altijd toepasten toen ze nog eigen munten hadden. Iedere keer als je met vakantie in Italië kwam gingen er weer meer lires in de gulden. De grootste monetaire hervorming bestond uit het zo nu en dan schrappen van een paar nullen van de munt. Het europroject moest afrekenen met deze inflatie economie: het stabiliteits- en groeipact moest landen dwingen tot zuinigheid en hervormingen: het Noord-Europese recept.
Wat er uiteindelijk gebeurde was dat de Noord-Europese aanpak, weliswaar leidde tot lage rente en een sterke munt, maar dat de zuidelijke landen zich ouderwets volzogen met schulden. Dank zij de lage rente. Dat beleid is met de schuldencrisis volkomen de soep ingedraaid.
Maar in plaats van terug te gaan naar de oorspronkelijke noordelijk georiënteerde afspraak van zuinigheid en hervormen, wordt de Zuid-Europese oplossing gekozen. Geld maken wat er niet is.
Dat de ECB de gekozen vorm als compromis verkoopt kan niet verhullen dat de keuze niets minder is dan een waterscheiding: de mediterrane aanpak wint.
Daarmee is dit een uitermate politieke beslissing. In Japan heeft premier Abe de jarenlange stagnatie op dezelfde manier willen aanpakken: daar heette het Abenomics en het bestond uit geld uitgeven, geld drukken en hervormen. Wat nu in Europa gebeurt is in de kern hetzelfde recept. Veel landen pleiten ervoor de hand van de knip te halen, de centrale bank drukt geld en grote probleemlanden als Italië en Frankrijk hervormen alleen maar op papier.
Het lijkt heel zuiver dat minister Dijsselbloem geen politiek oordeel over de operatie wil vellen. Maar in dit geval is het onthouden van een politiek oordeel juist een uitermate politieke daad. Immers: wie zwijgt stemt toe. Nederland accepteert dat de Europese centrale bank een geldpers wordt. En de centrale bank drukt geld zonder eerst zuinigheid en zichtbare hervormingen te eisen. Deze Draghinomics zijn op termijn nog gevaarlijker dan het Japanse voorbeeld. Het is een soort politiek die Europese sociaal democraten als Renzi en Hollande in hun genen hebben: geld uitgeven wat er niet is. Maar het is een vorm van politiek waar Nederland altijd van heeft gegruwd.
Het is dan ook onbegrijpelijk dat premier Rutte dit laat gebeuren. Want dit gaat verder dan een eenmalige oprisping. Het staat symbool voor een ander Europa. Een waarin niet de Duitse degelijkheid maar de Franse slag overheerst. Nu dit een keer is gebeurt kan het vaker gaan gebeuren. En reken maar dat het vaker gáát gebeuren. Want over een ding zijn voor en tegenstanders het eens. Deze maatregel gaat Europa niet uit het slop halen. En dan komt de keuze keihard terug: alsnog hervormen of nog meer geld drukken. De liefhebbers van de geldpers staan alvast met 1-0 voor.
