Al tijden zijn er bevingen, schokken en scheuren in Groningen. En sinds een paar weken ook in de coalitie van VVD en PvdA. De recente peilingen laten dat zien. Het gaat over de gaswinning. De grote gasbel onder de grond bij Slochteren. Jarenlang een goudmijn voor reeksen van kabinetten. De Onderzoeksraad voor Veiligheid bevestigde dat vorige week nog eens. De Tweede Kamer wist het allang. Al die vele jaren is aan potverteren gedaan en zijn de aardgasbaten verjubeld.
De huidige minister van Economische Zaken is de eerste minister op dat departement, die tot de conclusie is gekomen dat het zo niet langer kan. In de provincie Groningen is enorme schade toegebracht door de aardgaswinning. Aan woningen, boerderijen, kerken, scholen, noem maar op. Grondig herstel en verbouwingen zijn onontkoombaar. Sommige huizen zullen geheel afgebroken moeten worden. De Groninger acties, het verzet, die zorgen, staan nu op ieders netvlies. Ook op die van de Haagse bestuurders en politici.
Dat hangt opvallend nauw samen met de aanstaande verkiezingen op 18 maart. Vooral PvdA en VVD zijn bang voor electorale schade. Belangrijke regionale politici van de PvdA spreken dreigende taal. “ Zo kan ik niemand oproepen PvdA te stemmen”, waarschuwde één van hen.
En de VVD’ers daar waren zich lam geschrokken over een in de trein opgevangen telefoongesprek van een van de liberale Kamerleden. Dat sprak ook uit de woorden van minister Kamp bij zijn besluit tot 1 juli minder gas op te laten pompen. Deze bekwame en altijd rustige bewindsman zei dat hij intensief had overlegd met zijn partijgenoten in de Provincie en kreeg zo het verwijt van een verkiezingsstunt voor de voeten.
Dat geldt temeer voor het optreden van de PvdA-leider Samsom. Kort na de woede van de Groningse partijleden over de recente kabinetsbeslissing, verklaarde Samsom het met hen eens te zijn. “Het is ondenkbaar dat we straks meer gaan winnen”.
In het Kamerdebat deed PvdA-woordvoerder Vos nog aan crisisbeheersing. Een dag of wat later zorgde PvdA-burgemeester Schollema van Pekela voor een forse schok. Samsom had hem toegezegd dat, als de aardgaswinning weer wat zou worden opgevoerd, de PvdA uit de regering zou stappen.
De dagen daarvoor had de politiek doorgewinterde Groninger Commissaris van de Koning, de optie de winning van aardgas na 1 juli weer op te voeren, al van tafel geveegd. Samsom ontkende dat hij naar een kabinetscrisis had verwezen. De vraag is: wie geloven de Groninger kiezers? Samsom of burgemeester Schollema? Ik denk dat ik het weet.
De PvdA (en ook de VVD) staan op groot verlies. Nog maar een maand en dan zijn er verkiezingen. Een aardbeving in Den Haag komt steeds dichterbij.
De Tweede Kamer zal intussen met de regering in discussie gaan. Natuurlijk over het verleden, maar ook over de toekomst, hoop ik. Er zal minder gas worden opgepompt. Er moet dus elders geld worden gewonnen. Voor het herstel in Groningen èn voor de opvang van een lagere opbrengst van onze aardgasbaten.
Dus: elders bezuinigen. En niet zo’n beetje.
