Het is nog steeds niet helemaal duidelijk wie nou precies welke rol heeft vervuld bij het neerschieten van MH17. Wel is duidelijk dat Poetin er niet géén rol in speelt. De Russische president heeft premier Rutte beloofd zijn invloed aan te wenden om de lichamen van de slachtoffers zo snel mogelijk naar de nabestaanden te brengen. Maar ja, hij belooft wel vaker wat.
Hoeveel ontzag heeft Poetin voor regeringsleiders die bij de volgende verkiezingen alweer buitenspel kunnen staan? Voor mannen – en een enkele vrouw – die niet zoals hij als een alleenheerser de zaken naar hun hand kunnen zetten? Dat is geen nieuwe vraag, maar wel een vraag die zich steeds sterker opdringt. Het is lastig onderhandelen met een man die, kan ik me voorstellen, democratische leiders ziet als slapjanussen die gebonden zijn aan principes waar hij lak aan heeft.
Wat moet er dan wel gebeuren? Verstandige mensen van links tot rechts pleiten tegen het sturen van militairen. De gevolgen daarvan zijn niet te overzien, zeggen bijvoorbeeld generaal-majoor b.d. Frank van Kappen en internationaal veiligheidsdeskundige Ko Colijn. Bovendien is nog steeds onduidelijk of er sprake is van een gerichte actie of van een gruwelijke vergissing. En dat maakt wel uit.
Als doelbewust een passagiersvliegtuig uit de lucht is geschoten, betekent dat voor de internationale gemeenschap iets heel anders dan wanneer sprake is geweest van een desastreuze misser. Voor de nabestaanden maakt het niet uit; zij zijn hun geliefden, vrienden en familie kwijt, en ze moeten afwachten of en wanneer ze hun lichamen terugkrijgen. Maar een gruwelijke vergissing – want wie heeft hier belang bij? – geeft in principe meer mogelijkheden om de zaak niet verder uit de hand te laten lopen.
Stel dat het laatste het geval is, dan moet er wel iemand zijn die dat durft toe te geven. ‘Het spijt ons verschrikkelijk’ zal de nabestaanden niet troosten, maar zou verdere escalatie mogelijk kunnen voorkomen. Dat vraagt om een type moed dat je überhaupt weinig vindt bij de machtigen der aarde, omdat zij spijt juist beschouwen als een teken van zwakte. Een openbare spijtbetuiging zullen we dan ook nooit horen, maar je mag hopen dat achter de schermen gewerkt kan worden aan een way out die voorkomt dat er nog meer slachtoffers vallen.
Ik wens de nabestaanden alle sterkte en troost toe, en de diplomaten heel veel inventiviteit.
