Naar aanleiding van een opinieartikel van mijn hand in dagblad Trouw over het drama in Gaza ontspon zich een Facebookdebat over de vraag wat de definities van islam en moslims zijn. Ik stelde in mijn opinieartikel dat Hamas schaamteloos misbruikt maakt van het islamitische dogma van ‘het martelaarschap’. Wie sterft door Israëlisch vuur is een martelaar en betreedt dus de eeuwige heuvels van het islamitische paradijs. Zo ‘troost’ Hamas de talloze Gazanen die familieleden verloren. Ik kreeg er veel kritiek op en ik mocht de term ‘zionistenvriend’ toevoegen aan de lijst kwalificaties die ik in de loop der jaren naar mijn hoofd heb gekregen.
Criticasters vielen met name over mijn stelling dat het martelaarschap bij de islam hoorde. Ik vond en vind dat nog steeds. Een van de argumenten die ik had was die van de omdraaiing: kan ik het hard maken dat martelaarschap niet bij de islam hoort? Onmogelijk. David Cook, groot kenner van de islam, verwoordde het aldus: “Muslim martyrdom is almost as old as Islam itself [het martelaarschap is bijna even oud als de islam zelf].” Een van mijn criticasters stelde dat ‘het concept van martelaarschap zeker een plek in de islam heeft’, maar dat het geen dogma is. Maar de discussie of iets een concept of een dogma is, is mij iets te veel haarkloverij.
Wat is nu het grote probleem? Het gaat hier om de discussie wat de definitie van islam en dus van moslims is. Een andere criticaster verweet mij dat als ik vond dat martelaarschap onlosmakelijk verbonden was aan islam, ik dan ook van mening moest zijn dat die ‘moslims’ die dat martelaarschap niet erkennen geen moslims zijn. Toch ging ik niet mee in die redenering hoe logisch die ook lijkt.
Ik ben van mening dat martelaarschap bij de islam hoort, onlosmakelijk inderdaad, maar als er moslims zijn die dat niet vinden dan aanvaard ik dat. Zij categoriseren zichzelf als moslim: wie ben ik om hen dat te ontzeggen, ook al vind ik dat martelaarschap bij de islam hoort?
Mijn tweede criticaster vond het wetenschappelijk onverantwoord als ik deed aan essentialistisch denken: het definiëren in termen van onveranderlijkheid van –in dit geval- een religie. De wetenschappelijke ‘waarheid’ schuift immers altijd. Ik heb zeker grote bezwaren tegen al te stellig beweren dat ‘de’ islam zus en zo is, maar als alles weggeredeneerd wordt, dan blijft er niets van de –in dit geval- islam over en dan sta je als wetenschapper met lege handen.
In die zin vond ik het treffend dat Ruud Peters, emeritus hoogleraar islamitisch en Midden-Oosters recht, in zijn afscheidsrede uitgebreid inging op het gevaar van het definiëren van ‘de’ islam, maar in een eerdere publicatie over –onder andere- islam en homoseksualiteit regelmatig verwees naar ‘de officiële islam’. Het is een spagaat, ik weet het, en ik kies de pragmatische weg.
En zo kom ik bij de titel van deze column: “Een moslimhomo is homo, maar is hij ook moslim?”. Bij de Gay Pride van zaterdag 2 augustus voer een Marokkaanse boot mee. Deze gebeurtenis heeft heel veel media-aandacht gehad en het initiatief, onder andere van de jonge Marokkaan Ilias Zian, is hartverwarmend, overweldigend en moedig geweest. Het belangrijkste effect is echter wat mij betreft dat we hier te maken hebben met Marokkaanse moslimhomo’s. Mensen die homo zijn en moslim.
De website van DeWareReligie plaatste op de dag van de Gay pride een artikel onder de verbijsterende titel: “Berecht en executeer homoseksuelen” met een illustratie waarop “Gay Not Muslim” staat. Er is ook een link naar een Facebookpagina “They are Gay, not Muslim”. Er kwam een lawine van virtueel protest tegen dit artikel waarna de redactie in een voetnoot stelde dat het artikel slechts de mening van de islamitische rechtsgeleerde Imam Malik citeerde. Het was geenszins de bedoeling mensen op te roepen homo’s te doden. Het bizarre is dat er in het stuk zelf nergens staat dat moslimhomo’s geen moslim zijn terwijl de illustratie en de naam van de Facebookpagina dat wel suggereren. Kom je uit de kast als moslimhomo, dan ben je wel homo, maar moslim ben je niet meer. Je zou denken, jammer dan, maar de types die zich achter DeWareReligie schuilhouden (heel laf: het artikel was anoniem) zijn van mening dat op afvalligheid (uit de kast komen als moslims) de doodstraf staat. Inderdaad, het is geen oproep, maar wel een –virtuele- veroordeling tot de doodstraf.
Het probleem van de vraag wie moslim is of wie zich moslim mag noemen laat zich niet oplossen. Er is geen centrale autoriteit in ‘de islam’ die een definitief oordeel kan vellen over deze vraag.
En dat is tegelijkertijd weer een van de voordelen van diezelfde islam. Bij een brede interpretatie van de islam is veel mogelijk, namelijk dat je moslim bent en tegelijkertijd homo.
De grote uitdaging van deze tijd aan de islam is de strijd tussen de rekkelijken en de preciezen. De preciezen zijn flink op stoom, maar de rekkelijken zijn nooit weg geweest. De Marokkaanse homo-moslim-boot is er een schitterend voorbeeld van en de route die die boot kiest mag een voorbeeld voor andere moslims zijn.
