Wijze woorden uit onverwachte hoek. De Egyptische president Sisi (momenteel druk in de weer om de laatste resten democratie en vrije meningsuiting in zijn eigen land de kop in te drukken) heeft onlangs in een redevoering op de Al-Azhar universiteit in Caïro flink uitgehaald naar Egypte’s religieuze leiders – en daarmee naar de geestelijke elite van de soennitische islam. “We moeten ons geloof revolutionair veranderen”, was zijn boodschap. Een beetje verwarrend is-ie wel, want elders zegt hij dat het probleem nu juist niet het geloof is, maar de ideologie die door de islam heilig is verklaard. “Het is ondenkbaar”, aldus Sisi, ‘dat de ideologie die we heilig verklaren onze hele (islamitische) natie maakt tot een bron van zorg, gevaar, moord en verwoesting over de hele wereld.’
Sisi’s oproep is vanuit zijn standpunt gezien volkomen begrijpelijk. Hij is door de heersende conservatieve elite in het land, die met afgrijzen getuige was van de ondergang van president Moebarak, naar voren geschoven als de sterke man die veroorzakers van alle ellende (in hun ogen), de Moslimbroeders, uit moest schakelen. Sisi heeft zich keurig van zijn taak gekweten. De beweging is uitgeroeid en binnenkort is Moebarak weer vrij man. De goede oude tijden keren terug. Maar Sisi is weliswaar een marionet; hij is niet dom. Hij weet hoe goede oude tijden in Egypte aflopen. Hij weet dat de Moslimbroeders wellicht uit de straten zijn verjaagd, maar dat de beweging allesbehalve dood is. Dat er miljoenen Egyptenaren zijn die nu dan wellicht hun mond houden, die zeggen dat Morsi te ver was gegaan – maar ondertussen in hun hart blijven vasthouden aan de idealen van de Moslimbroeders. Dat wil zeggen: een islamitische staat, rechtvaardig, welvarend en vrij, dankzij de volledige en juiste toepassing van Gods wetten.
Sisi weet dat de Moslimbroeders terug zullen komen, zoals vroeger vaker gebeurde, wanneer de beweging daar weer sterk genoeg voor is. Hij weet dat er zich in het leger aanhangers van de Moslimbroeders ophouden. Dat is onvermijdelijk. Hij weet dus dat er grote kans bestaat dat hij zal eindigen als ooit president Sadat: neergemaaid tijdens een militaire parade. Of als zijn voorganger Moebarak: opgesloten in een kooi. Er is maar één manier om aan dat lot te ontkomen, om deze bloedige, verwoestende cyclus in de Egyptische geschiedenis te doorbreken. En dat is dat er een alternatief komt voor de Moslimbroeders. Een concurrerende ideologie – maar dan uiteraard ook gebaseerd op de islam.
Sisi zegt niet hoe deze ideologie eruit moet zien. Om zoiets op te bouwen, op basis van de islam, da’s specialistenwerk. Die specialisten heeft hij nu aangesproken. Zij moeten Egypte een uitweg bieden. Maar één opmerking uit zijn rede is interessant:
“Het is ondenkbaar dat 1,6 miljard moslims de wereldbevolking van 7 miljard zou doden om op zichzelf te kunnen leven. Dat is ondenkbaar.”
Dit lijkt een verwijzing naar de recente aanslagen, dat is het ook deels, maar de opmerking gaat dieper. Sisi verwijst naar het oeroude islamitische leerstuk dat er een permanente oorlog bestaat tussen de islam en de wereld van de ongelovigen. Vrede tussen die twee is onmogelijk; deze jihad moet doorgaan, en is ten diepste verbonden aan dat ideaal van de perfecte islamitische staat. De strijd gaat door totdat (in de woorden van Sayyid Qutb, de ideoloog van de Moslimbroeders): ‘de duivelse krachten verslagen zijn en de godsdienst voor God volledig gezuiverd is.’ Deze permanente-oorlogsmentaliteit heeft diepe wortels in de islam. Terwijl men in het Westen voortdurend duidelijk wil maken dat we niét in oorlog zijn met ‘de islam’, noemt menige krant en regeringswoordvoerder, van Marokko tot Indonesië, de cartoons van de Profeet in Charlie Hebdo ‘laffe aanvallen op moslims en de islamitische wereld’ (de Turkse krant Yeni Akit, van de partij van Erdogan), of ‘een oorlogsverklaring aan alle moslims’ (een Iraanse hoge geestelijke), of ‘een kruistocht tegen de islam’ (de Algerijnse krant Echourouk).
Dat soort reacties op Westers ongepast gedrag, daar wil Sisi dus van af. En met goede praktische redenen. Hij kan niet zonder westerse investeerders. En als de islam bij elke westerse uiting van ‘schijt aan de islam’ niets anders weet te verzinnen dan dergelijke oorlogstaal, dan kan hij uiteraard fluiten naar zijn dollars. En natuurlijk heeft niet alleen Egypte daar last van. De hele regio staat sinds de ‘islamitische lente’ economisch aan de rand van de afgrond, én met een been in een intercontinentale etnische-cum-religieuze burgeroorlog. Dat gehamer op de permanente oorlog, dat blijkbaar diepe verlangen naar strijd en bloed (om de interne problemen te vergeten), maakt dat het Westen nauwelijks tot geen verschil ziet tussen de officiële staatsislam zoals verkondigt door de Arabische media en belangrijkste imams, en terroristische bewegingen. En niet alleen het Westen ziet slechts een vage grens – ook een fors deel van de gewone moslims weet niet beter dan dat het amorele Westen in oorlog is met ‘de islam’ en moslims wil kwetsen. Kijk, dan vraag je om aanslagen, natuurlijk.
De islamitische oorlogsmentaliteit stimuleert moslims alles wat westers is te wantrouwen (behalve mobieltjes en porno, natuurlijk), om zichzelf voortdurend belaagd en dus zielig te vinden, en om voortdurend te denken in termen van samenzweringstheorieën. Kortom, deze middeleeuwse denkwijze, helaas nog steeds reikend tot in alle haarvaten, tot in het hart van de islamitische wereld, vergiftigt alle pogingen om de regio uit het diepe, bloedige slop te trekken. En zonder vooruitgang, zonder economische groei, vervalt de regio in nóg meer sektarisch geweld. En (dichter bij huis, voor Sisi) kan het met de Egyptische dictatuur wel eens héél snel gedaan zijn, Dus roept hij de Egyptische geestelijke leiders op iets anders verzinnen. Een andere ideologie. Niet de permanente oorlog, het permanente zelfmedelijden, maar openstaan voor Westerse waarden, en nieuwe ontwikkelingen.
Sisi heeft het door. Niet alleen uit eigenbelang. Miljoenen molims hebben het door. Maar ze vrezen de stokslagen. Hoe lang nog?
De rede van Sisi:
http://youtu.be/DEhNarfrlec
