Ophef! Er worden weer mensen met naam en toenaam op een foto, zonder balkjes voor de ogen, over de social media heen en weer geschoven onder het motto: “Dit zijn de daders!”. Terwijl, het is nog helemaal niet zeker dat dit de daders zijn, het zijn nog verdachten, en in Nederland is iedereen onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Mensen via de schandpaal veroordelen, en zo een mogelijke lynchpartij uitlokken, dat past niet binnen onze rechtstaat. Toch?
Zeker. Helemaal waar. Het is abject dat onschuldigen slachtoffer worden van een hetze. Het zal je maar gebeuren. Maar ja. Helemaal onbegrijpelijk is het natuurlijk niet.
In een rechtstaat waar de kans op daadwerkelijke veroordeling in de praktijk niet meer dan enkele procenten bedraagt, kun je moeilijk serieus blijven verwachten dat burgers netjes stilzitten en vertrouwen blijven houden in de instituties die zijn aangewezen om het recht van die rechtstaat te spreken.
Dat kan misschien even. En al naar gelang de zwaarte van het misdrijf zal de burger zich ook best willen inhouden, maar stelselmatig niet in staat blijken tot rechtvaardiging, niet in staat blijken tot het opsporen van dader en het uitdelen van straf, leidt uiteindelijk altijd tot eigenrichting.
Het is zeker abject dat mensen wensen over te gaan tot eigenrichting, maar het is nog abjecter dat de staat niet wil inzien hoe het gebrekkige functioneren van de rechtstaat daar zelf aan bijdraagt.
Bovendien: er is social media. Niets zo gemakkelijk als eigenrichting via de digitale schandpaal. Iemand fysiek aan een houten schandpaal nagelen op een dorpsplein is nog net een stap te ver, maar voor het doorsturen van een foto met verdachten zijn geen barrieres. Een druk op de knop en klaar.
Valt weinig tegen te doen, dat internet en die social media. Waar wél wat tegen valt te doen is het niet-opsporen en niet-berechten van criminelen. Waar wél wat tegen valt te doen is het laten lopen van verkrachters. Waar wél wat tegen valt te doen is een juwelier die acht keer is overvallen, en daardoor in een rolstoel zit, gewoon maar laten barsten. Probeer op z’n minst één van die acht daders op te pakken zodat die juwelier zich weer een beetje veilig kan voelen. Waar wél wat tegen valt te doen is de verkeerde jarenlang opsluiten op grond van verzonnen theorietjes, bekentenissen onder druk en door justitie genegeerde tegenbewijzen.
Nogmaals: de kans dat een misdrijf wordt bestraft is in Nederland nihil. Dat zijn de feiten.
Burgers zijn veerkrachtig. Daar mag ook best wat van worden verwacht, bijvoorbeeld dat ze niet op eigen houtje mensen lynchen. Maar het zijn wel gewoon mensen. Met emoties. Die getergd raken als hun vertrouwen in de rechtstaat keer op keer op keer op keer op keer op keer wordt geschonden. Die woest worden als een negenjarig kind voor niets een hersenbloeding wordt geslagen. Die gefrustreerd raken omdat ze weten dat er een kleine kans is dat de daders worden gestraft, en er een veel grotere kans is dat ze de daders snel weer op straat zullen tegenkomen.
Bestraf ze gerust, dat volk dat voor eigen rechter speelt. Wetten blijven immers wetten. Eigen rechter spelen kan nooit. Maar trek er wel lering uit. Eigenrichting komt nooit uit het niets. Wie dat niet wil inzien is niet de juiste persoon om die kostbare rechtstaat te handhaven.
