We willen in dit land meer aandacht voor het slachtoffer in het strafproces. Die rol is volgens velen onderbelicht. Gek genoeg gaan we niet akkoord met de andere kant van die medaille. Kritiek op de rol van het slachtoffer. Gisteravond konden we bij Nieuwsuur luisteren naar de advocaat van een man die volgens justitie verantwoordelijk is voor het doodschoppen van grensrechter Richard Nieuwenhuizen.
De advocaat vertelde dat Nieuwenhuizen zelf een actieve rol heeft gespeeld in de ruzie. Door te provoceren. In de pers verschenen meteen verhalen over de advocaat. Sommige publicaties hebben een hoog ‘eigen-schuld-dikke bult-gehalte’. Er klinkt verontwaardiging in door. Op Twitter was de sfeer niet anders. Alsof de advocaat in kwestie wil zeggen dat de grensrechter zijn dood aan zichzelf te danken heeft. Alsof de rol van het slachtoffer eigenlijk helemaal niet zo relevant is.
En dat is onzin.
Waarheidsvinding
De advocaat doet gewoon zijn werk. De rol van het slachtoffer staat in iedere rechtszaak als het goed is ter discussie. Ooit hebben we namelijk ergens bedacht dat waarheidsvinding wel een aardig startpunt is om rechtvaardigheid op te baseren. Dat wil niet zeggen dat iemand die provoceert, dood moet. Integendeel. Maar de rol van het slachtoffer speelt altijd een rol in de strafmaat. Dat is dagelijkse praktijk en dat is ook niet zo gek. In heel veel rechtszaken is de persoon die het hardst slaat simpel de dader.
Daders komen in soorten en maten. Slachtoffers ook. Iemand die in alle vroegte totaal onverwacht en zonder reden op een treinstation in elkaar wordt geslagen met een houten balk is een slachtoffer. Zoals een grensrechter die provoceert en daarna dood wordt getrapt ook een slachtoffer is. Twee slachtoffers. Maar wel met een andere rol.
Wat vooraf ging
Begrijp me goed. Ik weet niet of de advocaat in kwestie gelijk heeft of niet. Advocaten hebben de neiging een nogal eenzijdige kijk op zaken te hebben. Daar worden ze ook voor betaald. En voor een groot deel ook nog eens door ons. Maar als hij wel gelijk heeft, dan gaat de rol van de grensrechter terecht een rol spelen. Dan zal de officier van justitie kritisch moeten zijn op dat wat voorafging aan de doodslag. Zoals ook de rechter moet en zal kijken wat de invloed is geweest van dit gedrag.
Daar is niets geks aan. Het speelt iedere dag in alle rechtszalen in Nederland een rol. Omdat geweld zelden zomaar uit de lucht komt vallen. En rechters daders milder straffen die niet alleen maar 100% dader zijn. Omdat slachtoffers niet altijd 100% slachtoffer zijn.
Aandacht
Bovendien komen we er in dit land ook nog eens mee tegemoet aan een vurige wens. Want willen we niet dat het slachtoffer in een strafproces meer aandacht krijgt?
Nou dan.
Chris Klomp is (rechtbank)verslaggever voor onder meer het Algemeen Dagblad, RTV Noord, RTV Drenthe en het ANP. Ook heeft hij zijn eigen weblog.
