Eusebio is een van de eerste grote sterren van het internationale voetbal. Idolen waren filmsterren en opkomende rocksterren als Bill Haley, Elvis Presly en Cliff Richard. Dankzij de televisie werden de voetballers de nieuwe sterren van de twintigste eeuw. De eerste voetbalster is Pele, onbetwiste vedette van de wereldkampioenschappen van 1958 en 1962. Hij is helaas verworden tot een wandelende reclamezuil. En toen ineens was daar Eusebio, in Amsterdam, in de finale van de grote Europa Cup. De finale ging tussen Benfica, winnaar in 1961 en vijfvoudig winnaar Real Madrid. Zij waren uithangborden van de enig overgebleven dictaturen in West-Europa; van Salazar en Franco. Zij waren voetbal.
Wij, simpele Amsterdammers, wisten niet wat ons overkwam. We mochten op onze vaste plek op de staantribune onder het scorebord in het vak met de merkwaardige naam SS kijken naar de goden Puskas, Di Stefano en Gento. We zouden in datzelfde stadion DWS, godbetert DWS, twee jaar later kampioen van Nederland zien worden. De grote Puskas scoorde drie keer. Het werd 3-3. Toen gaf onze eigen Leo Horn een strafschop aan Benfica. Ik weet niet of het er een was, want Horn was niet alleen een fantastische scheidsrechter, hij hield ook op een leuke manier van aandacht. En die kreeg hij met die strafschop. Eusebio nam de penalty en maakte kort daarna de 5-3. We waren getuigen van de geboorte van een idool, van de parel van Mozambique. Of Eusebio zijn achternaam of voornaam was, wist je niet. Hij wás Eusebio. Hij speelde met Benfica nog drie finales, hij verloor ze alle drie.
Hij speelde vijf keer tegen Ajax, maar kwam tegen Ajax nooit een ronde verder. Hij won in 1969 op de besneeuwde grasmat van het Olympisch Stadion met 3-1 van Ajax, Ajax met maillots, Benfica in blote benen. Maar thuis verloor thuis Benfica, ook met 1-3. Dus trokken we met z’n allen naar Parijs voor een van de meest historische beslissingswedstrijden, de kwartfinale Ajax-Benfica in het oude, vervallen Stade des Colombes. Ajax won na verlenging met 3-0 en na afloop bestormden we het veld en heb ik Eusebio (en Gert Bals) beiden even aangeraakt. Mijn leven kon niet meer kapot. Eusebio was een supersportieve voetballer.
Legendarisch is die wedstrijd bij het wereldkampioenschap in Engeland tegen Noord-Korea dat toen al net zo gesloten was als nu. Als je kwaad wilt, kun je zeggen dat de ‘communisten’ met 3-0 voor kwamen en dat de ‘fascisten’ uiteindelijk met 5-3 wonnen, dankzij de gentleman van het Portugese en internationale voetbal. Het grote geld heeft hij nooit gezien, een lucratieve transfer heeft hij nooit gemaakt. Sterker, jaren geleden kwamen er berichten dat Eusebio een behoeftig bestaan leidde. Benfica maakte hem gelukkig ambassadeur, zodat hij in elk geval nog een redelijke oude dag had.
Pele, Cruijff en Maradona gaven met Eusebio de twintigste voetbaleeuw kleur.
