Huiswerk is een belangrijk onderdeel van de groepstherapie. Daarvoor hebben we een heus boek, waarop met koeienletters ‘Werkboek Anorexia en Boulimia Nervosa’ staat afgebeeld. Niet zo handig, zo ontdekte ik toen ik er een maand geleden in de trein pas achterkwam dat ik vergeten was de opdracht voor die week te maken. De rest van de rit probeerde ik de kaft angstvallig af te schermen van mijn medepassagiers. Openheid tegenover mijn omgeving over mijn eetstoornis is een ding; ten overstaande van een groot gezelschap onbekenden als anorect uit de kast komen, is weer iets heel anders. Sindsdien doe ik het braaf thuis, hetzij met frisse tegenzin. Huiswerk is iets dat ik al eeuwen niet meer heb gedaan. Bovendien: deze theorie is niet zo maar gebaseerd op ver van mij afstaande onderzoeken, deze theorie gaat over mij.
Vicieuze cirkel
De hoofdstukken van het werkboek dragen semi-opbeurende namen als ‘Motivatie voor Verandering’, ‘Voedingsmanagment’ en ‘Uitdaging van Irrationele Gedachten’. Deze week is hoofdstuk vier aan de beurt: ‘Hoe houdt een eetstoornis zichzelf in stand’. Als huiswerk moeten we allemaal een schema maken van onze eigen vicieuze gedachtencirkel die ervoor zorgt dat we onszelf voedsel ontzeggen, ten prooi vallen aan eetbuien, braken of laxeren. De avond voor de therapie staar ik moedeloos naar het lege vel papier: hoewel ik mijn eigen gestoorde gedachten tegenwoordig een stuk beter kan herkennen dan vroeger, vind ik het nog steeds lastig om vanaf een afstandje naar m’n eetstoornis te kijken. Mijn gedrag is voor mezelf doodnormaal: ik leef al vijftien jaar op deze manier.
De volgende dag beginnen we de therapie traditiegetrouw met het bespreken van de afgelopen week. Er zijn geen tranen deze keer: hoewel lang niet iedereen zijn doelen heeft gehaald, is de stemming naar omstandigheden vrolijk. Vermoedelijk omdat iedereen de afgelopen zeven dagen gewicht is kwijtgeraakt, hoewel die conclusie door niemand hardop wordt uitgesproken. Na de pauze is het tijd voor het huiswerk. ‘Wie wil zijn vicieuze cirkel op het bord schrijven?’ vraagt de psycholoog terwijl ze ons een voor een aankijkt. Heel lang blijft het angstvallig stil. Iedereen staart naar zijn schoenen. ‘Ik doe het wel’, hoor ik mezelf tenslotte zeggen. Aangestaard door acht paar opgeluchte ogen, loop ik naar het bord en begin te schrijven:
Altijd straf
Negatieve zelfwaardering + Overdreven belang aan het uiterlijk –> bezorgdheid over uiterlijk en gewicht –> Perfectionisme en behoefte aan controle –> Vasten –> Tevredenheid over zelfdiscipline –> Vasten –> Tevredenheid over zelfdiscipline –> etc, etc.
Als ik klaar ben, draai ik me weer om naar de groep. ‘Maar ben je dan altijd negatief over jezelf?’ vraagt één van de anderen bezorgd. Daar had ik eigenlijk nooit op die manier over nagedacht. En hoe bizar het ook is dat ik daar door een andere anorect op moet worden gewezen, eigenlijk heeft ze gelijk. Ik vind mezelf chronisch tekort schieten, dus compenseer ik mijn gebrek aan eigenwaarde door te doen wat ik het beste kan: niet eten.
Bij tegenslag is de normale strafprocedure echter niet meer toereikend. Dan gaat de lijst in de prullenbak en wordt het regime tijdelijk strenger doorgevoerd. Ineens gun ik mezelf ook geen boterham ’s ochtends, schrap ik als het even kan ook nog de crackers tussen de middag en wordt de warme avondmaaltijd vervangen door iets onbevredigends en ontoereikends als een broodje kaas of ei. Niet eten als copingsmechanisme tegen verdriet en pijn. Niet eten om te voorkomen dat ik iets hoef te voelen. Net zolang niet eten totdat de storm weer is overgewaaid. Want uiteindelijk komt het daar allemaal op neer: niet eten.
Kijk hier voor een overzicht van eerdere Ana-files.
