Politiek is kiezen. En het politieke werk is dat ook. Zo had ik dolgraag gisteren het Nexus-symposium ‘How much is enough?’ bijgewoond waar de vooraanstaande Britse econoom Robert Skidelsky een lezing hield. Maar ik kon dus niet. De Kameragenda liet het niet toe. Ook belangrijk, de Kameragenda, daar niet van, maar toch had ik graag naar Sidelsky’s verhaal geluisterd. Ik heb vroeger veel van hem gelezen en met het paasweekend op komst is food for thought altijd welkom en de moeite waard.
Skidelsky is onder andere bekend geworden door zijn biografie van Lord John Maynard Keynes (1883–1946). Keynes is zonder twijfel één van de grootste economen uit de geschiedenis. Bovendien was hij een groot stylist, kunstkenner en betrokken adviseur van de belangrijkste politici en bestuurders van zijn tijd. Kom daar nu nog maar eens om vandaag de dag!
Nu de recessie ook in Nederland hardnekkig blijkt, zijn vrijwel alle economen, van links tot rechts, het inmiddels met Keynes eens dat overheden in tijden van recessie juist niet moet bezuinigen maar geld moeten uitgeven. Volgens Keynes en zijn navolgers moet de overheid tegen de stroom ingaan om de economie te redden. Helaas doet ons kabinet nog altijd het omgekeerde. En we zien de negatieve gevolgen zoals Keynes die voorspelde: snel oplopende werkloosheid zonder dat het overheidstekort daalt. Ik heb al vaker gezegd dat het verbijsterend is dat het kabinet het beter denkt te weten dan vrijwel alle economen. Een sluitende begroting, desnoods ten koste van een gesloopte economie, lijkt het enige beleidsdoel te zijn. Hoe het de mensen die de economie maken vergaat, lijkt volstrekt ondergeschikt. Ik vind dat ontluisterend.
Alleen al vanwege zijn Keynes- biografie had ik Skidelsky graag gehoord. Maar de beste man heeft zojuist met zijn zoon een nieuw boek uitgebracht dat ook zeer de moeite waard is. In ‘Hoeveel is genoeg? Geld en het verlangen naar een goed leven‘ formuleren vader en zoon een stevige kritiek op doorgeslagen materialisme en consumentisme. Zij stellen dat ondanks de toegenomen welvaart sinds de jaren dertig van de vorige eeuw, het geluk van de mensen nauwelijks is toegenomen. Wij werken ons te pletter om meer te verdienen en meer te kunnen kopen. Maar maakt ons dat gelukkiger? Volgens de Skidelsky’s zou de overheid ‘het goede leven’ centraal moeten stellen. Door een andere belastingsystematiek waardoor extreme rijkdom zwaarder wordt belast, een ongeconditioneerd basisinkomen en het verminderen van het aantal uren dat mensen werken komt een ontspannen samenleving binnen handbereik waarin we minder werken. Dit is allemaal veel te kort door de bocht natuurlijk. Ik raad je dan ook aan om het boek te lezen.
Ik ben wel getriggerd door de ideeën van de Skidelsky’s. GroenLinks pleit al langer voor een ontspannen samenleving waarin meer tijd en rust is en niet alles draait om meer geld. Om dat te bewerkstelligen is wel een flinke paradigmaverschuiving in de Nederlandse politiek nodig. We moeten af van die fixatie op meer winst en meer bezit. Ik heb het idee dat steeds meer mensen door de crisis ook beseffen dat het zo niet langer kan. Dat de mens weer centraal moet staan en niet de kloppende boekhouding. Ik zag op de site van het Nexus-instituut nog meer aanraders over dit onderwerp. Gelukkig hebben we een lang weekend voor de boeg…
Bram van Ojik is fractievoorzitter van de GroenLinks-Tweede Kamerfractie en woordvoerder Sociale Zaken. Hij blogt tot de zomer wekelijks voor ThePostOnline over sociale kwesties.
