Ontroerend is het wel, dat de VVD Zuid-Holland dezer dagen zo nadrukkelijk strijdt voor het behoud van het Groene Hart, en tegen het plaatsen van windmolens in de open ruimte van dat kleine beetje platteland dat er nog is in de Randstad. Het platteland gaat de VVD momenteel zelfs zo aan het hart dat ze een fotograaf op pad hebben gestuurd om ergens in Zuid Holland een foto te maken waarop geen enkel stukje bebouwing te zien is. De VVD is namelijk erg voor het platteland, moet u weten, vooral als het over windmolens gaat; wilt u een snelweg bouwen, dan mag u de VVD vandaag nog bellen. Vervuiling is prima, zolang het maar niet de horizon betreft: wat je niet ziet, bestaat niet.
Het goede aan de campagne van de afgelopen weken was dat duurzame energie – en met name energieonafhankelijkheid – een beetje op de agenda stond, en dat er een beetje werd gediscussieerd over windmolens. Het is ook prettig dat er steeds bredere weerstand komt tegen de mate waarin wij via onze energieconsumptie allerlei ongure regimes in het zadel houden.
Wat treurig is, is dat er nog steeds niet zoiets als een coherent Nederlands energiebeleid is waarop we het kabinet kunnen beoordelen. Het is al jaren hetzelfde: Nederland dobbert wat voort, waait af en toe met wat winden mee, en wentelt zich behaaglijk in de status quo, en hoopt dat het feest nooit ophoudt (bij de VVD noemen ze dat dus ‘koers houden’).
Wat ook jammer is, is dat dat beetje debat dat er is zo om de hete brij hen draait. Nee, windmolens zijn niet per se een sieraad voor het landschap, net zo min als een snelweg dat is, of een spoorlijn.
Dat hoeft ook niet. Windmolens zijn er, net als snelwegen en spoorlijnen, omdat ze nuttig zijn: op land is windenergie de goedkoopste energiebron die er op dit moment is als je – wel zo eerlijk, nietwaar? – de negatieve effecten van conventionele energie op volksgezondheid en klimaat meeweegt.
We hebben windmolens keihard nodig om verantwoord de toekomst in te gaan, en om met zo min mogelijk welvaartsverlies de transitie naar een duurzame, onafhankelijke economie te maken. Dat die dingen niet mooi zijn, neem ik graag op de koop toe.
Er is echter nog iets, en dat is eigenlijk belangrijker. Het is niet leuk, wel simpel: we moeten – zowel voor het klimaat, als voor onze energieonafhankelijkheid – domweg minder verbruiken. Dat geldt niet alleen voor het bedrijfsleven, maar ook voor ons, en burgers kunnen daar best wat hulp van de overheid bij gebruiken.
Zo kan de overheid eisen opleggen aan elektriciteitsbedrijven zodat zij verplicht worden consumenten beter en vaker te informeren over hun verbruik: één keer per jaar een eindafrekening vol met allemaal cijfertjes maakt het voor velen wel heel moeilijk te overzien waar nou precies energie verspild is, en wat nou wel en niet werkt als je zuiniger aan wil doen.
Een maandelijks overzicht, en een maandelijkse afrekening, kweekt wat dat betreft veel meer bewustzijn. Als je beter weet wat je verspilt, wordt het makkelijker zuinig aan te doen. Dat is niet in het belang van uw energieleverancier, wel in dat van Nederland. Het is legitiem om hier de overheid het belang van consumenten te laten beschermen.
Tegelijkertijd kan het ook nog veel drastischer. Een paar maanden terug pleitte Rutger Bregman voor een basisinkomen. Zoiets kan ook met energie: geef ieder huishouden simpelweg een bepaalde hoeveelheid kilowattuur per jaar (bijvoorbeeld: 75 procent van het gemiddelde verbruik anno 2014). Voor niks.
Deze energie wekken we duurzaam op, en die windmolens financieren we collectief. Wat je meer verbruikt, koop je in op de markt, maar daar betaal je dan ook stevig voor. Leef je zuinig, dan spendeer je vrijwel niets aan electriciteit; laat je de schoorsteen stevig roken, dan kost dat ook wat. Alleen al de mogelijkheid om min-of-meer quitte te spelen kan mensen ertoe aanzetten bewuster met energie om te gaan.
Toekomstmuziek? Zeker, en er zitten vast allerlei haken en ogen aan. Maar het kernpunt is dit: we moeten ervoor zorgen dat we, in ons dagelijks leven, net zo bewust met energie omgaan als met geld, en er zijn manieren om dat te doen.
