Al lang geef ik aan dat ons parlementaire stelsel, zoals trouwens in vrijwel alle landen waar zo een stelsel is, een ernstig democratisch deficit kent. Een systeem dat goed werkte in de 19e eeuw en ook een groot deel van de 20e eeuw is inmiddels achterhaald. De ontwikkelingen van internet hebben op vele manieren effect op de wijze waarop burgers zich informeren en kunnen organiseren en dat botst met het in de 19e eeuw ontwikkelde stelsel.
Dat heeft echter niet geleid tot aanpassingen of veranderingen in politieke stelsels, die nog steeds opereren, zoals ze het de laatste 100 jaar hebben gedaan. Een referendum was nog een soort poging om de burger toch een vorm van invloed te geven, maar zoals ik vaak zeg “een oud systeem wordt geen nieuw systeem door er technologie aan toe te voegen”. In Nederland zagen we zowel in 2005 als in 2016 dat de uitslag van een referendum, amper serieus genomen werd. (We zagen trouwens ook dat een dergelijk referendum gekoppeld aan een oud systeem, voor de kiezers een mogelijkheid is hun middelvinger op te steken tegen het heersende systeem, los van wat nog het onderwerp was van het referendum).
Via Peil.nl probeer ik al lang zichtbaar te maken wat er onder de Nederlanders leeft. En regelmatig zie je dat kiezers van bepaalde partijen andere opvattingen hebben dan uit het stemgedrag in de Tweede Kamer van die partij blijkt. Op zichzelf hoeft dat geen drama te zijn, maar ik heb toch meestal de indruk dat die opvattingen van de eigen kiezers weinig invloed hebben op het stemgedrag van die partijen, zeker als ze in de regering zitten.
In 2010 richtte mijn zoon Marc, No Ties en ik de dag na de verkiezingen Schaduwkamer op. Daarbij boden we de kiezers mee te stemmen met hun eigen partijen in de Tweede Kamer. Regelmatig legden we de meer dan 20.000 leden van Schaduwkamer belangrijke moties voor die in de Tweede Kamer in stemming waren gebracht. Dit was het verslag na 1 jaar Schaduwkamer. En dit waren de resultaten van 15 moties per partij.
We hoopten dat de politieke partijen op de een of andere manier in de uitslagen geïnteresseerd waren, maar dat bleek een misrekening en daarom stopten we na ruim 1 jaar ermee.
Vandaag is GeenPeil gestart. Zij gaan proberen om de stem van de kiezer op een heel eigentijdse manier in de Tweede Kamer te laten horen onder het motto “Stem op Jezelf”. De gekozen kamerleden van deze partij zullen bij stemmingen in de Tweede Kamer op een directe wijze de mening vertegenwoordigen van haar leden. Leden van GeenPeil mogen hun stem uitbrengen en de kamerleden zullen stemmen conform het oordeel van de leden. Bij minder dan 5 kamerleden zal dat gaan volgens het principe “winner takes all” en bij meer dan 5 kamerleden via een verdeling gebaseerd op de percentuele uitslag.
Als je op de website kijkt dan zie je dat ze de moderne mogelijkheden van technologie goed gebruiken. Gecombineerd met een grote groep Nederlanders die GeenStijl volgen, zodat men niet afhankelijk is van de traditionele media, zou dit best eens succesvol kunnen worden. Het Oekraine referendum heeft al laten zien waartoe GeenStijl in staat is. 300.000 stemmen zou al 5 zetels kunnen betekenen.
Mocht GeenStijl succesvol worden bij deze verkiezingen dan zou dit wel eens een katalysator kunnen worden van de – in mijn opvattingen – hoognodige hervorming van ons democratisch stelsel, met duidelijk meer invloed van de burgers. Niet omdat vervolgens ons hele stelsel zo zal gaan opereren (want dan werkt het ook niet), maar wel doordat bestaande partijen gedwongen ons hele parlementaire stelsel aan een grondige hervorming moeten onderwerpen met duidelijk meer directe invloed van kiezers op zowel ons landsbestuur als hun eigen lot.
Als GeenPeil in Nederland succesvol zal zijn dan valt het te verwachten dat de infrastructuur en aanpak ook door groepen burgers in andere landen wordt overgenomen met alle gevolgen van dien.
Een heel boeiend initiatief dat niet alleen voor Nederland wel eens historisch zou kunnen zijn.
Deze column verscheen eerder op het weblog van Maurice de Hond.
