Als er vandaag verkiezingen zouden zijn, wordt de PVV verreweg de grootste partij. Als het kabinet niet valt – waar deze coalitie geen enkel belang bij heeft – worden de verkiezingen voor de gemeenteraad in maart en het Europees Parlement in mei dé lakmoesproef voor Geert Wilders. Met name de Europese verkiezingen zijn interessant. Het anti-EU sentiment heeft door de crisis en het knellende euro-pact een hoogtepunt bereikt. Wilders gebruikt dat onbehagen slim door de burgers een zwart-wit keuze voor te houden: wil je geen euro meer aan de Grieken geven, dan ben je tegen Europa.
Tegelijkertijd bouwt de voorman van de PVV aan een brede, grensoverschrijdende beweging van rechts-populisten. Wilders houdt gesprekken met omstreden partijen als het Franse Front National, het Vlaams Belang en de FPÖ in Oostenrijk. Anti-immigratie en anti-Europa Angstgegners komen samen in een nieuwe groepering die moeiteloos de derde fractie in het Europees Parlement zal kunnen vormen. Je hebt geen glazen bol nodig om te voorspellen wie deze boze bende wil gaan leiden. De Brusselse makelaars krijgen het de komende tijd toch al druk met Limburgse huizenjagers…
Om die reden en in het algehele ‘Brussel is verrot’ sfeertje, voorspel ik een monsterzege voor de PVV. Die partij is overigend nu al de grootste Nederlandse delegatie in het Europees Parlement. ‘Hullie’ moeten gestraft en straf zullen ze krijgen, in het stemhokje. De EU krijgt hierdoor straks een record aantal Parlementsleden dat datzelfde Parlement liefst morgen zou afschaffen. De vraag wat ons dit oplevert wordt niet eens meer gesteld.
Grenzen worden niet langer opgezocht maar grofweg overschreden. Wilders komt uit de kast. Opkomen voor bejaarden in luiers en waarschuwen voor moslim-immigratie is onderdeel van het huidige discours. Maar nu Wilders met antisemieten en xenofoben heult, zet hij zich buitenspel. Waarschijnlijk krijgt hij het electoraat mee – hoe gevaarlijk ook; daarna zal de triomftocht naar Brussel zijn Waterloo blijken. Of toch niet?
Meer nog dan deze extreemrechtse flirt, verwondert het uitblijven van verontwaardiging. De racistische reacties na afloop van de uitzending van PenW waarin Quinsy Gario tegen (op zich belachelijk) de “postkoloniale” Zwarte Piet folklore pleitte, tonen aan hoe diep de afkeer zit. Zonder socioloogje te willen spelen, heeft dit volgens mij minder te maken met haat jegens de negroide medemens, maar vooral met de algehele vertrouwensbreuk tussen elite en burger die nu al twee decennia zichtbaar is. De desocialisatie die hier aan ten grondslag ligt is de echte crisis. Wilders en wijlen Fortuyn voel(d)en dit haarfijn aan.
Het antwoord is daarom veel complexer dan meer of minder Europa. Herstel van vertrouwen in samenleving en bestuur kost tijd. En moeite; democratie is geen free lunch. Toch is Europa die moeite waard. De geschiedenis en de feiten bewijzen dit. Dat vergt een nuchter debat over de voor- en nadelen, bijstellen van gemaakte fouten en geloofwaardig leiderschap. Dat vereist een realistisch Europa dat de burger serieus neemt en haar oplossingen biedt. Een Europa dat werkt is het beste medicijn tegen angst.
Wytze Russchen is lobbyist met ruim 18 jaar ervaring in Brussel. Hij werkte onder andere in het Europees Parlement en voor werkgeversorganisaties, en heeft zijn eigen public affairs bureau Russchen Consultants.
