In december riep Time de demonstrant uit tot Persoon van het Jaar. Je kon er vorig jaar inderdaad niet om heen. Protest was weer helemaal terug en revolutie lag op ieders lippen. Hoewel Nederland ook een eigen Occupy-protest kent, is dat een beetje schamel. Er waren ook nog wat scholieren die laatst een poging tot rellen deden op het Museumplein, maar de revolutie is in Nederland tot dusver uitgebleven.
Homogene vijver
De Balie schreef in de aankondiging voor deze avond dat de Nederlandse revolutie hier vanavond plaats zal vinden. Die kans acht ik erg klein. Het publiek dat in dit Amsterdamse debatcentrum samenkomt is erg homogeen. Jullie studeren waarschijnlijk sociologie of filosofie of iets dergelijks aan de UvA, hebben ouders die ook hoogopgeleid zijn en lezen regelmatig De Groene Amsterdammer (of doen alsof).
Het is de vijver waaruit ook documentairemakers vissen wanneer ze weer een docu maken waarin ze een generatie willen kenmerken. De BV Ik keek ik laatst. Tenminste, dat probeerde ik, want ik werd een beetje misselijk van de geportretteerde twintigers. De documentaire ging over keuzestress en over hoe erg het is dat mensen allemaal leuke en succesvolle dingen over zichzelf op Facebook schrijven. Heel narcistisch huilie-huilie doen in een VPRO-documentaire, dat is het beeld dat twintigers van nu graag van zichzelf neerzetten.
De trappen van De Balie zullen vanavond geen barricades worden. Na afloop drinkt iedereen nog een Vedett-je, klopt elkaar op de borst voor al dat kunstzinnig engagement en gaat vervolgens weer rustig slapen. Waartegen moet je ook in protest komen als je enige zorg is of je in Berlijn, Barcelona of Beijing een minor conflictstudies zal gaan volgen?
De revolutie blijft uit vanavond, om drie redenen. Ik ga die bespreken. Ik had me daarbij bedacht dat ik dat zo ga doen dat jullie een beetje boos worden. Of misschien een boel boos. Misschien wel zo boos dat jullie me ongelijk gaan geven en dat er na vanavond toch een daadwerkelijk protest op gang komt. Ik vind dat protest namelijk wel degelijk nodig in Nederland.
1: Generatie IK is te druk met zich te laten misbruiken
Het is mal dat twintigers zo bezig zijn met zichzelf definiëren. Mensen uit een jonge generatie zijn notoir ‘onbetrouwbare’ vertellers. Ze vinden zichzelf zo apart en speciaal dat ze vergeten dat er ook vóór hen al jongeren bestonden. Die jongeren worstelden ook met jong zijn.
De drijvende kracht achter het meeste generatiedenken is een economische. Verkopen van consumptiegoederen, als het gaat om marketeers, en verkopen van boekjes, als het gaat om zelfbenoemde tijdsduiders. Dat is niet zo erg, maar jongeren zouden zich daar iets minder makkelijk voor moeten laten lenen. Helaas komt hier narcisme om de hoek kijken. Jonge mensen gaan zo op in die eigen gedachte uniekheid dat ze die maar wat graag tentoonstellen voor opportune documentairemakers of organisatoren van debatavonden.
2: Generatie IK kent geen solidariteit
Jonge generaties kijken dus graag naar zichzelf, maar zijn daar niet zo goed in. Het lijkt wel alsof Amsterdam-West voor documentairemakers te-ver-west is, want je ziet zelden een allochtone 23-jarige glazenwasser voorbijkomen. Buiten Amsterdam lijken geen twintigers te bestaan, want een 27-jarige kapster die met haar twee kinderen in Alphen aan de Rijn woont wordt nooit meegenomen in deze generatiebesprekingen.
Ook wanneer Generatie IK over zichzelf spreekt, ontbreken dit soort portretten nagenoeg. Die keuzestress over de minor wordt niet gedeeld door iemand die zijn kansen op een baan weggedrukt ziet worden door een hbo’er. Deze jonge werkloze heeft geen enkele boodschap aan debatavonden in De Balie waarop studenten zichzelf bevlekken. Deze jonge werkloze maalt om geld en maakt zich zorgen om zijn toekomst. Hij lijkt op de relschoppers in Engeland, jullie niet. Binnen deze generatie zie ik onverschilligheid over het lot van leeftijdsgenoten. En zonder enige vorm van solidariteit binnen generaties zal het niet tot een revolutie van een generatie komen.
3: Generatie IK laat de babyboomers winnen
Decennialang claimden babyboomers het alleenrecht op jongerenprotest. Omdat hun generatie zo betrokken was op jonge leeftijd, werd dit de standaard voor alle leeftijdscohorten die erna kwamen. Hoezeer de nieuwe jeugd pogingen deed ook rebels en politiek te zijn, geen enkele groep kon ooit aan hen tippen. Zelfgenoegzaam lieten zij geen gelegenheid onbenut om duidelijk te maken hoe teleurgesteld ze waren in generatie X, Y en al die andere labels.
Generatie IK komt hier niet tegen in opstand. Als babyboomers zeggen dat jullie geen barricaden kennen, zeggen jullie ‘dat klopt, we zijn niet zo geëngageerd’. Daarbij ontbreekt een kritische blik op die claims van babyboomers. De jeugd toen was echter niet zo anders als de jeugd nu. Voor mijn moeder was de bezetting van het Maagdenhuis een ver-van-haar-bedshow. Ze was 19 in ’69 en ging bijna trouwen en mijn broer baren. Bovendien zaten ook onder de Maagdenhuisbezetters studenten die het gewoon lollig en/of gezellig vonden. Wanneer babyboomers schamper over Generatie IK spreken, laten jullie het gelaten over jullie heen komen. Ze benoemen jullie tot een stelletje zeurders en jullie geven ze stiekem gelijk.
Maar…
De tijden zijn al veranderd
De economische crisis gaat ook in Nederland hard komen. Mijn misselijkheid bij het kijken naar De BV Ik heeft daarmee te maken. Toen ik de docu keek had ik net een open sollicitatie ontvangen van een afgestudeerde filosoof. Goede cijfers, lid geweest van denktank dit en organisator van symposium zus. Een eloquente brief met perfect CV, waaruit bleek dat ze ook nog modellenwerk had gedaan. Dit supertalent wilde graag bij mij werken, in mijn kleine bedrijfje van twee personen. Ik zie het aan mijn oud-studenten, die werken als secretaresse, een extra stage lopen of die nog maar een studie gaan doen. ‘Jeugdwerkeloosheid gaat nog eens heel groot worden’ zou je in GeenStijl-taal zeggen.
Het is daarom belangrijk dat jullie wel iets doen. Geef die babyboomers ongelijk, geef mij – ik ben 35 en daarmee nog net onderdeel van Generatie X – ongelijk. Stop met staren in de spiegel, sta op voor je leeftijdsgenoten en volg het voorbeeld van The Protester.
Ik dank jullie voor jullie aandacht.
Deze column werd gisterenavond uitgesproken op de Generatie IK kunstmanifestatie in De Balie.
