Een monarchie in een democratie, dat kan natuurlijk niet. Maar zolang mensen zoveel belang hechten aan ons Koninklijk Huis, zullen we het moeten proberen. Dat kan alleen als de minister-president er in slaagt om gedoe rondom het Koninklijk Huis te voorkomen, vooral geruzie over geld. Donderdag behandelen we in de Kamer de begroting van de Koning. Dat zal ook dit jaar weer leiden tot een gênante vertoning, met veel geruzie, vooral over geld. Schrijver Gerard Reve had veel waardering voor het Koninklijk Huis, maar ergerde zich ook aan de kooplieden-mentaliteit die regeerde aan het hof: ‘De huidige symbolen van de vorst zijn poenigheid en proletendom geworden’, schreef hij in Op Weg Naar Het Einde (1963). Een hofcultuur die bewust is bevorderd door wijlen prins Bernhard.
Vorig jaar heeft de Tweede Kamer mijn voorstel aangenomen om de leden van het Koninklijk Huis gewoon, net als iedereen, belasting te laten betalen. Na een jaar wachten liet premier Rutte de Kamer weten dat hij die motie naast zich neer zal leggen. De leden van het Koninklijk Huis betalen geen belasting over hun inkomen en de vergoedingen die zij krijgen, evenmin over schenkingen, erfenissen etc. Wel moeten zij belasting betalen over hun privé-vermogen. Ten minste, dat dachten we. Totdat RTL Nieuws onlangs onthulde dat in 1973 een geheime deal is gesloten, waarbij de Oranjes de geheven belasting weer krijgen teruggestort op hun vergoedingen. Een belastingdeal die volgens ambtenaren ‘absoluut onjuist’ was, maar die door prins Bernhard is afgedwongen. Een bemoeienis die bij diezelfde ambtenaren leidde tot ‘gevoelens van onbehagen’ en waarover volgens de regering een debat in het parlement ‘vermeden moest worden’. Een bedrog dat door alle volgende regeringen in stand is gehouden, tot op de dag van vandaag.
Journalist Roel Geeraedts ontdekte de dubieuze belastingdeal met de Oranjes na uitgebreid onderzoek in het Nationaal Archief. De regering moest de stukken in 2010 overdragen aan dit archief, maar heeft toen geprobeerd om hier een staatsgeheim van te maken, zodat de archieven tot 2050 gesloten zouden moeten blijven. Het Nationaal Archief heeft dat echter geweigerd, waarvoor het archief een compliment verdient. Het is opmerkelijk dat premier Rutte zich in de media verbaasd toont over deze belastingdeal, terwijl de regering de archiefstukken waarin de deal staat beschreven tot staatsgeheim heeft willen verklaren. De verbazing van Rutte is bovendien ongeloofwaardig omdat Willem-Alexander die belasting-compensatie – volgens RTL Nieuws zo’n 230.000 euro per jaar – nog altijd krijgt. Dit soort dubieuze deals leidt terecht tot veel kritiek op het Koninklijk Huis. 43 jaar lang is de Tweede Kamer door de regering voor de gek houden, voor een deal met prins Bernhard. Een man die van de regering altijd een opmerkelijke bescherming heeft gekregen.
Ook premier Rutte heeft prins Bernhard altijd in bescherming genomen. Dat merkte ik toen bleek dat Bernhard zijn ‘vriendjes’ bij de geheime dienst had ingeschakeld om illegaal onderzoek te laten doen naar Edwin de Roy van Zuydewijn, toen deze zich had verloofd met prinses Margarita. Waarbij Rutte zich in de Kamer in onmogelijke bochten moest wringen om Bernhard vrij te pleiten. Een belangrijke reden dat Bernhard altijd met dit soort dubieuze zaken heeft kunnen wegkomen, is waarschijnlijk omdat de regering hem altijd in dubieuze zaken heeft betrokken. In Bernhard Zakenprins (2011) laat historicus Gerard Aalders zien hoe Bernhard door de regering werd ingezet om overal in de wereld de belangen van het Nederlandse bedrijfsleven te promoten, waarbij de prins ook heel goed zijn eigen belangen diende. Door zich in te laten met illegale wapenhandel, deals te sluiten met louche zakenlieden en zich te laten betalen door dubieuze bankiers. Een gedrag dat gewoon doorging, ook nadat prins Bernhard in 1976 werd veroordeeld voor corruptie in de Lockheed-affaire.
Bernhard is in 2004 overleden, maar de schaduw van de prins hangt nog altijd over het Binnenhof. Zoals de belastingdeal die met Bernhard is gesloten – en waar de Tweede Kamer nu direct een einde aan moet maken. Maar de geest van Bernhard zit ook nog in de cultuur rondom het hof, met altijd weer dat gedoe over geld. Over de onderhandse verkoop van kunst en het laten vliegen van lege vliegtuigen. Over te duur onderhoud van schepen en van koetsen. Over anderhalf miljoen euro per jaar voor een studerend prinsesje. En dan ook nog halsstarrig weigeren om gewoon belasting te betalen. Het is goedkope ‘poenigheid’ – zoals Reve zei – het is allemaal zo weinig Koninklijk – wat je van een Koninklijk Huis toch wel zou mogen verwachten. Koningschap heeft te maken met waardigheid en is meer dan in luxe leven en veel geld verdienen.
Gerard Reve zei het heel mooi: “Als dit niet verandert, en als niet de vorst, in ernst, soberheid en ingetogenheid, een voorbeeld voor de natie wil zijn, dan zal de monarchie ten ondergang gedoemd zijn.”
