Liegen werkt. Overtuigd zijn van je eigen flauwekul nog beter. Harold Camping heeft zijn voorspellingen eindelijk ingetrokken, maar niet voordat hij honderden levens verwoestte met zijn gelul over je klaarmaken voor de wederkomst van… God ofzo. Bij deze een klein moment van stilte voor alle arme zielen die have en goed weggaven aan een goed doel, naar aanleiding van Campings geklets. Gek genoeg biedt deze meneer niet in zak en as de wereld zijn excuses aan. Nee, hij heeft alweer een nieuw, nog beter verhaal. Aan wie doet me dat toch denken? Ach, ik weet het alweer. Aan Jan Kees de Jager en zijn euro-gejok.
Mafkezen die in hun eigen bullshit geloven zijn onuitroeibaar op het wereldtoneel. Tom Cruise die denkt dat hij de beloofde Messias van Scientology is. Half Hollywood in polonaise achter aandelenbeurs-alchemist Bernie Madoff aan. Want “hij was het systeem te slim af.” Schijnt dat hij er zelf in geloofde. In ieder geval zolang het goed ging. En dan heb je nog de Khadaffi’s en Moebaraks, die tot op het moment dat ze al dan niet letterlijk afgeschoten worden, blijven geloven dat ze uitverkoren zijn om hun volk te leiden.
Tulpenbollencrisis
Het enge is dat we allemaal zo in elkaar zitten. Denk even aan alle grote crises die we tot nu toe op ons dak hebben gehad. Ik noem er een paar: de tulpenbollencrisis in 1637, de krach van 1929 die leidde tot de Grote Depressie, de internetbel aan het begin van het Millennium, de recente huizenmarktbel die leidde tot de kredietcrisis. Allemaal het resultaat van massale goedgelovigheid en zelfsuggestie. In essentie zijn al die crises terug te brengen tot een simpel mechanisme: goudkoorts. Iemand vindt ergens wat goud, en voor je ‘hoogconjunctuur’ kunt zeggen is er een stormloop van goedgelovige koortslijders naar die plek. Een compleet stadje, incluis saloon en hoerenkast wordt in no time uit de grond gestampt. Tot blijkt dat er veel te weinig goud is voor iedereen en de hele meute weer vertrekt. De meesten geen cent rijker maar wel een illusie armer. Blijft achter: een spookstad met in de wind piepende deuren en ingegooide vensters. Een Dubai met langzaam wegroestende bouwkranen.
Blijkbaar zit dat mechanisme diep. Anders zou ik niet weten waarom we niets van de geschiedenis leren en er keer op keer intrappen. Blijkbaar houden wij, jij en ik, niet van de werkelijkheid van alledag. Niet van dingen die geen gemakkelijke oplossing of een onmiddellijk voorzienbaar einde hebben. Tegelijkertijd zijn we verslaafd aan beloftes van een “beloofde land”. Een land van milkshakes en honingkleurige goudstaven, waar alles goed is. Dat maakt ons vatbaar voor bakerpraatjes en instantoplossingen.
Profetieën
In de tijd van onze jagende en verzamelende voorouders was dat soort zelfsuggestie handig. Zonder een onwrikbaar geloof in een plek die beter is dan de de plek waar je nu zit, is massale migratie niet mogelijk. Want de neiging om te blijven zitten waar je zit, is bijna even groot. Harold Campings profetieën zijn klassieke migratiepraatjes. Hij beloofde zijn volgers dat ze naar een betere plek gingen: een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Het enige dat ze hoefden te doen was alles opgeven en hem volgen. Hetzelfde geldt natuurlijk voor een populist als Wilders. “Volg mij, en ik zal jullie brengen naar een land zonder Islam, waar alles goed is.”
Ook Jan Kees is erin getrapt. Hij zag de oplossing helemaal voor zich. Zelfsuggestie heeft namelijk als kenmerk dat je een rooskleurige toekomst visualiseert en intussen de feiten even negeert. Dankzij zijn dappere optreden zou iedere euro van de Nederlandse belastingbetaler weer uit de bodemloze Griekse put terugkomen. Waarschijnlijk dacht hij echt dat Merkel en Sarkozy aan zijn lippen hingen. Zag hij een gouden toekomst voor de euro, onder zijn leiding. En voor hemzelf een plekje in de Galerij der Groten van de Nederlandse geschiedenis. Politici zijn daar gevoelig voor. Denk maar aan de flaphoed van Ronald Plasterk. Jammer Jan Kees. Christoffel Columbus was zo ongeveer de laatste die goed wegkwam met pure zelfsuggestie. Voor jou is het: bittere desillusie. Het zou mooi zijn als je dat eens ruiterlijk toegaf.
