In het zuiden van Europa worden verkiezingen gewonnen met de belofte dat de economie niet verder kapot bezuinigd moet worden, in het noorden dat er geen cent meer naar de Grieken gaat. De tweede belofte zal nu even onhoudbaar blijken als vanuit Brussel maandenlang op bezwerende toon over de eerste is beweerd. De Griekse electorale volksopstand, die zondag in een nog grotere overwinning voor de klassiek-linkse partij Syriza heeft geresulteerd dan verwacht, zal spoedig aan alle illusies van Rutte en Merkel daaromtrent een hardhandig einde maken.
De lichte koerswijziging die de nieuwe Europese commissie – met aanzienlijk minder neoliberale dogmatici in haar gelederen dan de vorige – al had ingezet, zal er slechts verder door worden versterkt. Dit ongetwijfeld tot groot verdriet van de VVD, die daarmee een toenemend geloofwaardigheidsprobleem zal krijgen en binnenkort ingeval van een Brexit ook nog een belangrijke bondgenoot kan verliezen, maar dat behoort niet tot de grootste zorgen van de Grieken.
Laat ik eerlijk zijn: als Griek zou ik uiteraard ook Syriza hebben gestemd.
Enerzijds om verlost te raken van een oude elite van corrupte politici, die het land met decennia wanbeleid en bedrog de afgrond in hebben geholpen, ondertussen hun eigen belangen niet vergetend. De in het noorden als brave uitvoerder van de trojka-dictaten geliefde Samaras stamde uit zo’n geprivilegieerde oligarchenfamilie. Van dat wanbeleid hebben overigens de Noordeuropese banken fors geprofiteerd: met het mee-redden van Griekenland redde Nederland zo ook mede de eigen banken met ons spaargeld van de ondergang.
‘Gemiddeld 25 procent inkomensachteruitgang is andere koek dan die paar procent extra ziektekostenpremie die de dubbelmodaal verdienende VVD-achterban tijdens de formatie van 2012 bijkans van woede deed ontploffen’
En anderzijds, omdat de prijs van al die veelgeroemde ‘hervormingen’ vrijwel uitsluitend door de gewone bevolking is betaald: waar multimiljoenen verdienende Griekse reders nog steeds grondwettelijk van belasting zijn vrijgesteld (als ze niet al vanuit de belastingparadijzen Nederland en Luxemburg met leuke extra fiscale ontsnappingsroutes worden gefaciliteerd), betalen leraren, politiemensen, verplegers etcetera. het financiële gelag.
De werkeloosheid heeft gigantische proporties aangenomen, veel hardwerkende Grieken – vaak heel wat harder werkend dan al die Nederlanders die al bij een achterwege blijvende inflatiecorrectie beginnen te piepen – zijn in bittere armoede gestort. Gemiddeld vijfentwintig procent inkomensachteruitgang: dat is nog andere koek dan die paar procent extra ziektekostenpremie die de dubbelmodaal verdienende achterban van de VVD tijdens de formatie van 2012 bijkans van woede deed ontploffen.
Daarbij komt dan nog de oproep van de Junckers en Merkels om vooral niet ‘fout te stemmen’: net als bij het fameuze Europese grondwetsreferendum van 2005 werkt zoiets averechts. Dan geldt extra: nu, dat zullen we dan nog wel eens zien! Of, zoals de Duitsers zeggen: jetzt erst Recht!
Wat nu? In de Europese hoofdsteden zal nog wel even worden volgehouden dat we best bereid zijn met de Grieken te praten, maar dat er aan de gemaakte afspraken niets veranderd kan worden: de Grieken mogen kiezen wie ze willen, maar over het beleid van hun regering gaat slechts Brussel.
Vergeet het. Afgezien daarvan dat die laatste houding de democratische pretenties van Europa tot een farce zou maken: Tsipras staat, ook al zal hij zeker niet in alles zijn zin krijgen, voorlopig ijzersterk. Daarvoor is Brussel namelijk, ondanks de openlijke uitstraling van een zekere onverschilligheid, veel te bang dat Griekenland werkelijk de euro verlaat.
En wel om drie redenen.
De eerste is enorm gezichtsverlies – daarvan houden politici niet. Het hele officiële Europese beleidsideaal van de ever closer union, van de onomkeerbaarheid van toetreding tot de eurozone (er is geen exitprocedure) kan dan op de schroot. Europa als duiventil: voor hen die – vooral in Berlijn en Parijs – de EU vooral, en met reden, als een politiek stabiliteitsproject zien is dat een gruwel.
‘De Griekse economie stort in, de staat gaat failliet, met grote politieke chaos en menselijke nood, en dus vluchtelingenstromen richting Brindisi en Boedapest tot gevolg’
De tweede is het precedentgevaar: direct zal op de financiële markten het speculeren over het uittreden van andere zwakke Eurolanden beginnen, met gevolgen voor de koers van de euro. Die staat nu al, op grond van de Griekse revolte, fors onder druk.
De derde betreft Griekenland zelf. Een Grexit zal meteen tot een forse devaluatie van de dan heringevoerde drachme voeren. Zodra rijke Grieken er lucht van krijgen dat die eraan zit te komen – en het kan nu eenmaal niet heimelijk geregeld worden – komt een gigantische kapitaalvlucht op gang. De Griekse economie stort in, de staat gaat failliet, met grote politieke chaos en menselijke nood, en dus vluchtelingenstromen richting Brindisi en Boedapest tot gevolg.
Met een toch al groeiende zone van instabiliteit direct aan de randen van Europa – Oekraïne, Syrië, Libië – is dat niet direct iets waar Brussel op zit te wachten.
En dat weet Syriza-leider Alexis Tsipras ook.
Hij wil twee dingen: een einde aan de bezuinigingen en hervormingen die het sociale weefsel van Griekenland vernietigen en het land uit de rijke wereld hebben gestoten, en kwijtschelding van een groot deel van de schulden, die sinds de ‘hervormingskoers’ alleen maar verder zijn geëxplodeerd. Iedereen weet dat Griekenland die nooit zal kunnen terugbetalen. En dat als Griekenland de euro verlaat en dan bankroet gaat, we zelfs naar al onze geleende centen kunnen fluiten.
Dat weet Rutte, die in 2012 nog zo manmoedig volhield dat er geen cent meer naar de Grieken zou gaan, als hij even nadenkt – en dat zal hij af en toe toch wel eens doen – evenzeer. Zijn probleem: hoe vertel ik de door mij belogen kiezers dat er dus hoe dan ook nog heel veel geld naar de Grieken toe zal gaan.
