Drie hoeraatjes voor minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken en zijn ambtenaren. Op de valreep van het zomerreces wisten ze alle aandacht naar zich toe trekken, met een ongekende goed-nieuws-show: het Energieakkoord! Iedereen kan zonder zorgen op vakantie. Nederland is gered. Op hoofdlijnen. En de milieubeweging is ook akkoord! Henk heeft voor hen een fraaie valkuil gegraven.
Die hoofdlijnen van het akkoord klinken inderdaad indrukwekkend. Geen enkele partij is over het hoofd gezien – iedereen kan er wat in vinden. Kamp heeft van meet af aan gezegd dat er van de overheid geen cent te verwachten viel, en dat blijft zo. Dus bij Financiën zijn ze blij. Het akkoord belooft 15.000 banen in de bouw (voor isolatie), en dus is de vakbeweging blij. Het bevat de belofte dat er geïnvesteerd gaat worden in duurzame energie – en dus is ook VNO-NCW blij. En zelfs de milieubeweging toonde zich na afloop tevreden. De vraag is: waarover?
Het akkoord belooft te streven naar 14 procent duurzame energie in 2020, en 16 procent in 2023. En het spreekt daarbij visionair van ‘een omslag van kolen naar wind op zee’. Om dat streefpercentage te bereiken, moet er over tien jaar 4500 megaWatt duurzame energie worden opgewekt. Op zee, dus. Het momenteel grootste windpark, Amalia, van stroomboer Eneco, levert 120 megaWatt. Daarvan moeten er dus de komende tien jaar veertig gaan verrijzen. Dat is vier van zulke megaparken per jaar. Een volstrekt onhaalbaar, zeg maar gerust belachelijk scenario, zeker gezien het feit dat de overheid er geen cent in gaat steken. Het zijn de stroomboeren die dit moeten gaan doen. En dat hebben ze beloofd – mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, uiteraard. Het akkoord is dus pure luchtfietserij, maar dat kan de milieubeweging niet zo veel schelen, want waar het hen om gaat, en dat was het échte heikele punt in alle onderhandelingen, is een besluit op de kortere termijn over de kolencentrales.
De Amerikaanse energiecentrales schakelen momenteel in hoog tempo over op schaliegas, en de Amerikaans steenkool wordt de laatste jaren tegen spotprijzen gedumpt op de Europese markt. Kolencentrales zijn dus weer helemaal hip, want lekker goedkoop. Maar de milieubeweging heeft zijn zinnen gezet op het verdwijnen van die centrales. En ze dacht heel even dat ze in het akkoord haar zin had gekregen. Drie oudere centrales zouden in 2015 sluiten, en dan nog eens twee in 2017. Met die gedachte hadden ze de onderhandelingstafel verlaten. Maar in de brief die minister Kamp vrijdag aan de Kamer stuurde, bleek de zaak niet zo eenvoudig te zijn. De kolencentrales gaan sluiten als ‘aan een aantal voorwaarden is voldaan’. Welke? De milieubeweging mag er in dit najaar opnieuw over gaan steggelen.
Een ander heikel punt voor de milieubeweging is de bijstook van biomassa in dat soort centrales. De milieubeweging wil af van die energiebron, want het heeft een zee slecht imago. De burger denkt dat het ten koste gaat van de wereldvoedselproductie. En burgers moeten donateurs worden. De kolencentrales willen er daarentegen juist graag mee doorgaan, want bijstook van biomassa bezorgt hen nou juist een beetje een ‘groen’ imago. De milieubeweging dacht dat afgesproken was dat die bijstook zou verdwijnen. Maar in de brief aan de Kamer waarschuwt de minister dat als er kolencentrales dicht gaan, er minder (duurzame) energie uit biomassa kan worden opgewekt. Met andere woorden: de milieubeweging moet kiezen. Misschien moeten we die kolencentrales om die reden toch maar wat langer laten staan. Dat onderhandelingsgaatje zullen de kolenstokers na de zomer uiteraard dankbaar benutten.
En dan is er de kwestie van opslag van CO2. Die opslag in onrendabel, en zal dat hoogstwaarschijnlijk altijd blijven omdat het beprijzen (belasten) van CO2-uitstoot nooit van de grond is gekomen. Het bedrijfsleven wil er dus van af want het kost alleen maar geld, en de milieubeweging ziet er ook niks in want pogingen om daarmee te experimenteren leiden steevast tot lokale opstanden. En ook daar win je dus geen donateurs mee. Het woordje ‘opslag’ komt in het akkoord niet voor. Maar in de brief (zou het om een per ongeluk opgediepte kladversie gaan?) stond het wél vermeld. CO2-opslag is ‘op termijn noodzakelijk’. Ook dat riekt naar een signaal richting de energiebedrijven: als jullie niet in staat zijn om de Noordzee vol te plempen met windmolens, en ook willen blijven profiteren van goedkope Amerikaanse kolen, moeten jullie voor de lieve vrede eens nadenken in investeren in opslag.
Het alom geprezen Energieakkoord is, kortom, smoke and mirrors. Een collectie van megalomane, vage, vrijblijvende doelstellingen, bedoeld om iedereen tevreden te stellen. Straks moet er verder worden gepraat. Maar één ding is nu al duidelijk: de milieubeweging is gevallen voor Kamps belachelijke fata morgana van een zee vol windmolens, en zal straks voor de meest onaangename keuzes worden gesteld. Wordt het een paar jaar kolen stoken, wat meer biomassa erbij, want die molens… tja.. het gaat wat moeizaam op zee. Dus toch maar wat in de grond pompen? Bang voor de burger? Kom groene jongens, nu het menens wordt graag een beetje ruggengraat tonen!
Henk heeft niks concreets afgesproken, maar de milieubeweging heeft hij ondertussen wel stevig bij de ballen.
