Soms waant een mens zich in gelukkiger tijden. ‘Bouwvakker krijgt gratis afvalcursus van de baas’, kopte de Volkskrant vrijdag. Een bericht dat nog afkomstig lijkt uit de tijd dat het geld niet op kon. De tijd waarin arbeiders nog collectief vertroeteld werden en werkgevers nog echt bezorgd waren om de gezondheid van hun werknemers, omdat er toen nog echt schaarste was op de arbeidsmarkt. Maar het is helemaal waar: Arbouw, de organisatie van ondernemers in de bouw, gaat vette bouwvakkers een buddie geven, een ‘leefstijladviseur’ die ze tijdens een ‘coachingstraject’ gaat leren hoe ze moeten leven. Minder vet, dus. Minder bier, ook. Onder het artikel staat een heus interview met een bouwvakker die dankzij zijn leefstijladviseur zijn leven al heeft gebeterd. Het was zwaar, zeker. Maar nu is hij een ander mens. Hartverwarmend proza.
Een onderzoek, in samenwerking met het VUMC, leerde dat Arbouw om een bouwvakker op die manier één kilo lichter te krijgen, 148 euro moet neerleggen. Volgens directeur Warning is dat helemaal niet veel want een slanke bouwvakker krijgt niet zo snel last van zijn rug, en kost dus uiteindelijk minder WAO. Tel uit je winst. Als-ie slank blijft, ten minste. Want daar zit ‘m de kneep. Diëten, adviseurs, coachingstrajecten: uiteindelijk helpt het in verreweg de meeste gevallen geen ene moer.
Dat komt doordat de mensheid een veel te simpel beeld heeft van hoe zijn (over)gewicht tot stand komt. Door te veel eten, of te weinig bewegen, wordt vaak gedacht. Dus als je minder eet, of meer beweegt, val je automatisch af. Maar nee. Zo simpel is het helemaal niet. Iedereen die wel eens maandenlang, serieus geprobeerd heeft om af te vallen, kent het fenomeen: je vreet bijna niks, lijdt voortdurend honger, drinkt alleen maar water, en na afloop van die helse periode ben je hooguit een paar honderd gram kwijt. Een snelle rekensom leert dan dat je jaren van zelfkastijding voor de boeg hebt, om aan andermans ideaal te voldoen. Voor menigeen is dat genoeg om op te geven. En terecht. Het leven moet wel leuk blijven.
Waarom is afvallen bijna onmogelijk? Omdat het lichaam zijn eigen regels stelt. Regels die dateren uit ons woeste, aapachtige verleden. Het lichaam is erop ingericht een vetvoorraad aan te houden voor magere tijden. Niet te veel, want je moet het meetorsen, maar genoeg om een hongerwinter te doorstaan. Kinderen kunnen op hun ouders vertrouwen; jongvolwassnen zijn sterk genoeg om aan de kost te komen. Maar hoe ouder men wordt, hoe lastiger het is om voedsel te vergaren, dus hoe groter die ‘ideale’ vetreserve wordt.
Vandaar dat vrijwel elk mens met het klimmen der jaren, langzaam maar gestaag, dikker wordt. Ongeacht of-ie veel of weinig eet. Het lichaam richt de hele spijsvertering zó in dat die reserve keurig wordt opgebouwd, en zo min mogelijk wordt aangetast. Zodra er minder energie binnenkomt, worden allerlei energieverslindende activiteiten (bewegen, lichaamstemperatuur) stiekem teruggedraaid, om te voorkomen dat de vetvoorraad (te veel) wordt aangesproken. Een mens moet werkelijk hongeren, wil het lichaam besluiten de reserves tóch aan te spreken.
En wanneer het hongeren stopt (na een dieet bijvoorbeeld), is het weer aanvullen van de vetreserve prioriteit nummer één. Zo ontstaat het beruchte jojo-effect. Dat maakt dat die vette bouwvakker straks voor 1500 euro per jaar tien kilootjes lichter wordt, en daarna weer net zo makkelijk tien kilo aankomt, en daarna voor 1500 euro weer kilo’s verliest…net zo lang tot hij net zo vet als voorheen de WAO in dondert.
De moraal van dit verhaal: veel vreten en zuipen is uiteraard niet goed, maar hongeren is zinloos. Leeft en eet met mate, en accepteer dat het lichaam daarvan gebruik maakt om een vetvoorraad aan te leggen die volgens menige dieetgoeroe vaak net te groot is en allerlei gevaren oplevert, maar die helaas onvermijdelijk is. Overigens worden die gevaren steevast fiks overdreven. Niet (over)gewicht, maar stil zitten, geen reet uitvoeren, is de beste voorspeller van een lelijke vroege dood. Die twee (dik en bewegingloos) gaan vaak samen, maar onderzoek waarbij ze uit elkaar worden geplozen, geeft duidelijk aan dat de laatste veel gevaarlijker is.
Die vetvoorraad die ons lichaam aanlegt is trouwens ook nu (nu we niet meer op beren jagen) nog steeds gunstig. Studies laten zien dat mensen met een BMI van 25 tot omstreeks 35 (volgens de goeroes ‘veel te dik!’) een lágere kans heeft op vroegtijdig overlijden dan mensen met een lagere BMI. Zo’n energievoorraadje is immers handig als er gevaarlijke, uitputtende kwalen de kop op steken – waarbij magere types sneller het loodje leggen. Een beetje dikkerd leeft dus gelukkiger én langer. Een boodschap die in deze gure januarimaand, waarin menigeen gebukt gaat onder een schuldgevoel omdat hij of zij te dik zou zijn, best wat vaker herhaald mag worden.
En aangezien vooral vrouwen hieronder lijden, zou ik alle mannen willen oproepen, om hen in deze gure tijd bij te staan. Want, heren, kom er nu eens rond voor uit: magere vrouwen zijn gewoon niet lekker. Mollige vrouwen zijn veel leuker en veel sexyer. Die kun je ten minste lekker beetpakken; die geven pas écht plezier in bed. Diep in zijn hart weet iedere man dat best, alleen durven ze er niet voor uit te komen. De lafbekken. Ze nepgeilen liever op magere spijkers met…. opgevulde tieten. Daar hoort vet te zitten, heren! En elders ook! Mannen, durf daar nu eens voor uit te komen. Allemaal. Menige vrouw zal een zucht van verlichting slaken. En hopelijk (ondanks alle maatschappelijke indoctrinatie) haar door het lot gegeven gewicht accepteren. Het gewicht waar je lichaam zelf voor kiest. Dat maakt niet alleen gelukkiger, het is ook gezonder. En het is ook mooier.
