Het voelt als 1914 en 1939. Een kettingreactie van gebeurtenissen, provocaties bij de grens, voorwendsels om op te komen voor benarde broedervolkeren. De zorgeloze stemming slaat om, plotseling hangt de geur van oorlog in de lucht. Nationalisme, militarisme en propaganda: Europa heeft het in de twintigste eeuw twee keer eerder meegemaakt. Honderd jaar geleden leidde de moord op aartshertog Frans Ferdinand in Sarajevo tot een spiraal van diplomatieke onmacht om de vrede te bewaren. Bij gebrek aan Europese instituties stortten de grootmachten van toen zich in de slachtpartij die bekend kwam te staan als de Grote Oorlog.
In 1938 en 1939 gebruikte Adolf Hitler het voorwendsel van de bescherming van belaagde volksgenoten en grensprovocaties om buurlanden te annexeren en de Blitzkrieg te beginnen.
Nu voert de Russische president Poetin een reprise op van de kwestie van de Sudeten-Duitsers in Tsjecho-Slowakije (1938) en de bescherming van de havenstad Danzig (1939). De verdrijving van de Oekraïnse president Janoekovitsj fungeert als de aanslag op aartshertog Frans-Ferdinand in 1914: de lont die het kruitvat tot ontploffing bracht.
Een week na de beëindiging van de Olympische Spelen in Sotsji, het prestigeproject van Poetin, staat Europa met het Russische sabelgekletter op de Krim plotseling voor de mogelijkheid van een oorlog aan zijn oostelijke grenzen.
Met de escalatie van de crisis in de Oekraïne is het makkelijk scoren, maar voordat de Olympische vlam werd ontstoken was duidelijk dat Nederland zich heeft laten inpakken door Poetin. De aanwezigheid in Sotsji van koning, koningin en premier was buiten alle proporties. Niet vanwege de aantasting van de homorechten in Rusland, maar vanwege de geopolitieke betekenis van Sotsji die Nederlandse bewindslieden volslagen hebben onderschat. Wij waren fans van Sven en Ireen en Poetin deed een zoete inval in het Holland Heineken House. Of ze er nou waren voor de schaatsers of voor de belangen van Shell in Rusland en Gazprom in Nederland, het staatshoofd en onze politici hadden daar weg moeten blijven.
Al jaren is de Russische president uit op herstel van de macht van Rusland over de voormalige Sovjet-Unie en nu ziet hij zijn kans. De Olympische Spelen in Sotsji waren niet meer dan een afleidingsmanoeuvre om het herstel van de invloedssfeer in de Kaukasus en in de oost-Oekraïne en de Krim te maskeren.
Wij wilden dat niet weten. Sport en politiek hebben toch niets met elkaar te maken? Nou dan. Athur Japin protesteerde, de koning pilste met Poetin, de premier zat tussen dictators op de tribune, de NOS besteedde meer zendtijd aan de Olympische Spelen dan de publieke Belgische, Duitse en Britse omroepen bij elkaar, en voor wie het niet begrepen had legden Mart en Frank het nog een keer uit bij P&W.
Behangen met Olympische medailles kijken we een week later verbijsterd toe naar de escalatie van de Krim-crisis. Poetin trekt zich net zo weinig aan van de internationale publieke opinie als van homorechten en het volkenrecht. Van de dialoog, de invloed en de goede relaties met de Russische leider die Rutte niet moe werd ons te verzekeren dat hij die had bereikt, is zelfs de schijn niet meer over.
