Dit is een reactie op een artikel dat verscheen in het NRC Handelsblad van 16 juli, met de titel: “Nee, want wie vertrouwt er nou nog op de Grieken”. Hierin wordt een doembeeld geschetst waarin de Unie uit elkaar valt met grote negatieve economische gevolgen voor Nederland. Ons land heeft geen andere keus dan zich aan te sluiten bij een noordelijke unie met Duitsland. Dit echter alleen op strenge Duitse voorwaarden wat inhoudt dat Nederland de facto een Duitse provincie wordt. Het artikel eindigt met Jan-Kees de Jager als staatssecretaris op het Duits ministerie van Financiën.
De zomer van 2050
Alles rustig zoals het de afgelopen 30 jaar is geweest. Dat was tijdens de Eurocrisis van 2010 – 2020 wel anders. Na veel moeizaam onderhandelen en compromissen sluiten is de Unie uiteindelijk net gered. De gevolgen? Voor Portugal, Ierland en Griekenland betekent dit veel invloed van de Europese Unie op de begroting en het beleid. In ruil hiervoor worden schulden afbetaald en ontvangen deze landen directe steun voor regionale ontwikkeling en armoedebestrijding. Desondanks zijn vele inwoners naar andere landen getrokken op zoek naar werk.
Een grote middelgroep van landen doet het redelijk. Spanje, Italië, Bulgarije en Roemenië hebben nog veel steun nodig maar het gaat op het eerste gezicht goed. Spanje en Italië zijn de afgelopen dertig jaar voornamelijk geholpen met de sanering van schulden. Vooral Italië heeft hiervan geprofiteerd. Het economisch vitale noorden van Italië ging decennia lang gebukt onder wanbestuur en een enorme schuldenlast. De schuldsanering heeft deze last aanzienlijk verlicht en de weg vrijgemaakt voor nieuwe economische ontwikkeling.
Pijnlijke sociale maatregelen
Bulgarije en Roemenië ontvangen voornamelijk steun voor regionale ontwikkeling. Veel is echter niet veranderd. De werkloosheid is door de vastgoed ‘boom’ weliswaar een stuk minder geworden maar de vraag is of het om een structurele vermindering gaat. Groot-Brittannië vaart zijn eigen koers en doet het wonder boven wonder steeds beter, voornamelijk omdat de Engelsen in Brussel een veel langere afdracht voor elkaar wisten te krijgen. De economie van het voormalige wereldrijk stagneerde decennia lang met London als enige uitzondering. Na de zware crisis die het land trof rond 2015 en de pijnlijke sociale maatregelen die daarop volgde gaat het sinds 2025 steeds beter.
In het economische ‘heartland’ van de EU is de vergrijzing voorbij. Een vergrijzing die werd gevreesd maar uiteindelijk erg bleek mee te vallen. Veel oudere welvarende mensen, met veel tijd en veel geld bleek een goudmijn van consumentisme. Zelfs het leeg raken van de gasbel bleek in eerste instantie voor Nederland mee te vallen.
‘The aftermath’
Of toch niet? Het was maar enkele economen opgevallen: de wonderbaarlijke ontwikkeling van Hongarije en Tsjechië en dan met name de steden Boedapest en Praag. Het stelde hen voor een raadsel. Waarom daar? Deze steden en landen bleken als een van de weinige echt te profiteren van kapitaalinjecties van de EU. Maar waar lag het aan; aan de arbeidsproductiviteit, de relatief lage lonen? De nabijheid van Russische en Oekraïense steden? Niemand die het precies kon verklaren.
Te laat kwam men erachter dat veel van de kapitaalmaatregelen die bedoeld waren als versterking van de Unie, juist een verzwakking ware. Kapitaal kwam vooral terecht in regio’s waar het niet of nauwelijks tot structurele verbetering leidde. Iets waar de Engelsen en de Amerikanen al eerder al waren achtergekomen. Namelijk dat te veel economisch zwakke regio’s binnen ‘een rijk’ uiteindelijk ten koste gaat van de economisch vitale regio’s. Deze stagneren waardoor uiteindelijk het hele fundament wegvalt.
Periferiegebied
Van al het kapitaal dat in die dertig jaar herverdeeld is heeft het alleen in de stedelijke regio’s van Praag en Boedapest tot structurele economische ontwikkeling geleid. Met het wegvallen van het noordelijke kapitaal vervielen grote delen Roemenie, Bulgarije en voormalig Joegoslavië in armoede en werd het gebied net als Zuid-Europa een periferiegebied.
Landen in Noord-West Europa als Nederland en Duitsland kampen voor het eerst in decennia met hoge werkloosheid en economische stagnatie. De Hongaren en de Tsjechen stappen samen met enkele omringende landen uit de Unie. Nederland zou graag, net als Duitsland onderdeel uitmaken van dit nieuwe samenwerkingsverband. Helaas voor ons zijn de Hongaren en de Tsjechen daar niet zo happig op: al die luie Nederlanders en Duitsers met hun torenhoge staatsschulden…
